اختلال یادگیری گروهی از اختلالات عصبی و رشدی هستند که می توانند به طور قابل توجهی توانایی فرد را برای یادگیری چیزهای جدید مختل کنند. در نتیجه، فرد ممکن است در کارهایی مانند صحبت کردن، خواندن، نوشتن، توجه کردن، درک اطلاعات، به خاطر سپردن چیزها، انجام دادن مشکل داشته باشد. افراد مبتلا به اختلال یادگیری در محاسبات ریاضی، یا حرکات هماهنگ نیز ممکن است مشکل داشته باشند.
در صورت نیاز به راهنمایی با متخصصان گفتار درمانی، کاردرمانی و روانشناسی یاشام رایگان مشاوره کنید.
اصطلاح اختلال يادگيری کودکان و نوجوانانی را توصیف می نماید که دارای ناتوانیهای یادگیری ویژه و بخصوصی هستند. دانش‌آموزانی که درای مشکلات و اختلالات یادگیری هستند به شیوه های معمول آموزش جواب نمی دهند. این کودکان مبتلا نیازمند شیوه‌های خاص آموزشی هستند. اختلالات یادگیرینشان دهنده مشکلات ویژه ای در دستگاه عصبی شخص است و با هوش کودک و یا تلاش های والدین برای تربیت درست کودک مرتبط نیستند.
مطالعات نشان می دهد که نورونهای مغزی فرد مبتلا به اختلال یادگیری اتصالات متفاوتی را دارند. وجود تفاوت در اتصالات عصبی باعث تفاوت در دریافت و پردازش اطلاعات فرد مبتلا می گردد. این اختلال باعث مشکلات خواندن، نوشتن، هجی کردن و حل کردن مسائل ریاضی میشود.
اختلال یادگیری روی توانایی ساماندهی و فراخوانی اطلاعات، صحبت کردن و گوش دادن تاثیر منفی میگذارد اختلال یادگیری سبب مشکل در خاطرات کوتاه مدت و بلند مدت فرد می گردد. اصطلاح اختلال یادگیری در طیف وسیعی از چالش های یادگیری کاربرد دارد. اختلال یادگیری شامل مشکلات یادگیری ناشی از مشکلات بینایی یا شنوایی یا دیگر مشکلات ثانویه نمی شود.
افراد مبتلا به اختلال یادگیری معمولا دارای هوش متوسط و بالاتر از متوسط هستند.افراد مبتلا ممکن است در تولید و تلفظ صداهای گفتاری مشکل داشته باشند و به اختلالات صداهای گفتاری و اختلالات زبان مبتلا باشند. البته با دریافت خدمات گفتار درمانی، کاردرمانی، روانشناسی، آموزش و حمایت های لازم، می توان این اختلاف را به حداقل رساند تا مهارت های آن ها فرصت ظهور پیدا کند.
اختلال یادگیری معمولاً در سنین پایین ایجاد می‌شوند و اغلب در طول سالهای تحصیلی فرد تشخیص داده می‌شوند، زیرا تمرکز اصلی در مدرسه یادگیری است. تخمین زده میشود که 8 تا 10 درصد از کودکان زیر 18 سال دارای برخی از مشکلات هستند.
با این حال، برخی از افراد مبتلا به اختلال یادگیری تا زمانی که به دانشگاه نرسند یا شغلی پیدا نکنند، تشخیص داده نمی‌شوند، و برخی دیگر هرگز تشخیص رسمی دریافت نمی‌کنند، بنابراین بدون اینکه بدانند چرا با تحصیلات، کار، روابط و کارهای روزمره مشکل زیادی دارند زندگی خود را طی می‌کنند.
درک این نکته مهم است که افراد دارای ناتوانیهای یادگیری یا اختلال یادگیری عموماً دارای هوش متوسط تا برتر هستند و اغلب در زمینه هایی مانند علوم، ریاضی، هنرهای زیبا و سایر هنرها استعداد دارند. افراد مبتلا اغلب باهوش هستند، اما بین پتانسیل آنها و مهارتهای مورد انتظار از یک فرد با توجه به تواناییهای مورد انتظار از هم سن و سالان خود پایین تر هستند. با این وجود، برخی از موفق ترین و تأثیرگذارترین افراد تاریخ دارای ناتوانی های یادگیری بوده اند، از جمله آلبرت اینشتین، لئوناردو داوینچی، توماس ادیسون و وینستون چرچیل.
در این مقاله به بررسی انواع، علل، علائم و درمان اختلال یادگیری می پردازیم.
انواع اختلال یادگیری
“ناتوانی یادگیری” یک اصطلاح کلی است که انواع بسیاری از اختلالات یادگیری خاص را در بر می گیرد، از جمله:
نارساخوانی: نارساخوانی شایع ترین ناتوانی یادگیری است که 80 درصد از موارد ناتوانی یادگیری را شامل می شود.این یک اختلال پردازش زبان است که با مشکل در صحبت کردن، خواندن، نوشتن یا درک کلمات مشخص می شود. اختلال خواندن می تواند باعث شود که دایره لغات فرد با سرعت کمتری رشد کند و منجر به مشکلاتی در گرامر، درک مطلب و سایر مهارتهای زبانی شود.
دیسگرافی: افراد مبتلا به نارسایی نگاری ممکن است به دلیل مشکلاتی در واژگان، املا، دستور زبان، حافظه و تفکر انتقادی در نوشتن افکار خود دچار مشکل شوند. این وضعیت با دست خط ضعیف مشخص می شود، زیرا ممکن است فرد در فاصله گذاری حروف، آگاهی فضایی و برنامه ریزی حرکتی مشکل داشته باشد. دیسگرافی می تواند تفکر و نوشتن همزمان را برای فرد سخت کند.
اختلال حساب: گاهی اوقات به عنوان “نارساخوانی ریاضی” شناخته می شود، این وضعیت شامل اختلالات یادگیری مرتبط با ریاضیات، مانند مشکل در اعداد، مفاهیم و استدلال می شود. افراد مبتلا به اختلال حساب ممکن است برای شمارش پول، خواندن ساعت و تشخیص زمان، انجام محاسبات ریاضی ذهنی، شناسایی الگوهای اعداد و به کار بردن فرمولهای ریاضی دچار مشکل شوند.
اختلال پردازش شنوایی: افراد مبتلا به اختلال پردازش شنوایی ممکن است در پردازش صداها مشکل داشته باشند زیرا مغز آنها اطلاعات شنیداری دریافتی توسط گوش را اشتباه تفسیر می کند. در نتیجه، آنها ممکن است ترتیب صداها را در کلمات خاص اشتباه بگیرند، یا ممکن است نتوانند بین صداهایی مانند صدای معلم و صدای پس زمینه در کلاس تمایز قائل شوند.
اختلال پردازش زبان : این زیر مجموعه ای از اختلال پردازش شنوایی است که با مشکلاتی در پردازش زبان گفتاری مشخص می شود. ممکن است فرد در پیوند دادن معنی به گروه های صوتی که کلمات، جملات و داستانها را نشان می دهند مشکل داشته باشد.
اختلالات یادگیری غیرکلامی: با مشکل در تفسیر نشانه های غیرکلامی مانند حالات چهره، زبان بدن، لحن صدا و سایر سیگنال های غیرکلامی مشخص می شود.
نقص حرکتی بینایی ادراکی/ بصری: افراد مبتلا به این بیماری ممکن است در هماهنگی دست و چشم و فعالیتهای حرکتی مشکل داشته باشند. آنها ممکن است مکرراً هنگام مطالعه کلمه ای را که می خوانند را گم کنند. حرکات چشم غیرمعمولی را هنگام خواندن یا نوشتن نشان دهند، حروف مشابه آنها را گیج کند، در مسیریابی در محیط خود مشکل داشته باشند و برای مدیریت مواردی مانند خودکار، مداد، مداد رنگی، چسب و قیچی تلاش کنند.
علائم اختلال یادگیری
اینها برخی از علائم اختلالات یادگیری است:
حافظه ضعیف، مشکل در تمرکز، بازه توجه کوتاه، مشکل در خواندن یا نوشتن، ناتوانی در تشخیص صدا، حروف یا اعداد، مشکل در صدا کردن کلمات، تمایل به قرار دادن اعداد یا حروف در ترتیب اشتباه، مشکل در گفتن زمان، سردرگمی بین راست و چپ، تمایل به معکوس کردن حروف، مشکل در درک کلمات و مفاهیم خاص، قطع ارتباط بین کلمات و معنی، مشکل در بیان افکار و احساسات، هماهنگی ضعیف دست و چشم، تاخیر در رشد گفتار
بی سازمانی، مشکل در گوش دادن و پیروی از دستورالعمل ها، پاسخ های نامناسب، بی قراری و تکانشگری، تمایل به عمل کردن، مشکل در نظم و انضباط، مقاومت در برابر تغییر، عملکرد ناسازگار به صورت روزانه یا هفتگی
در حالی که همه کودکان در طول سال های تحصیلی خود گهگاه با برخی از این موارد دست و پنجه نرم می کنند، افراد مبتلا به ناتوانی های یادگیری تمایل دارند مجموعه ای از این علائم را داشته باشند که حتی با افزایش سن نیز ادامه می یابد.
دانش آموزی که دارای اختلال یادگیری است چه ویژگی‌هایی دارند؟
بهره هوشی آنها متوسط و بالاتر است. حواس مختلف آنها (بینایی و شنوایی و…) سالم است. پیشرفت درسی و عملکرد تحصیلی آنها با توجه به سن و هوش ضعیف است. مشکلات زبانی آنها دارای اختلال زبان درکی و یا بیانی، وارونگی کلمات است. به موضوعات و سوالاتی که پرسیده می شود پاسخ‌های نامربوط می‌دهد. به علت کمبود توجه و حواس پرتی جزییات مهم را فراموش می‌کنند.
در حرکات خود دست و پا چلفتی هستند و هماهنگی چشم و دستشان ضعیف است. اعتماد به نفس آنها پایین بوده و در زمینه‌های تحصیلی و آموزشی به دلیل اختلال یادگیری انگیزه زیادی ندارد. با تاخیر فعالیتهای آموزشی و درسی را انجام داده و تکالیف و فعالیتهای آموزشی آموزشی را به سختی انجام می دهند. حافظه ضعیف دارند و مطالب را زود فراموش میکند.
به گفته موسسه ملی یادگیری ناامیدی مشخصه این وضعیت است، زیرا افراد دارای ناتوانیهای یادگیری اغلب در برخی کارها برتری دارند اما در سایر زمینه ها بسیار ضعیف عمل می کنند. افراد مبتلا به ناتوانیهای یادگیری معمولاً به دلایلی خارج از کنترل خود در برخی زمینه های علمی یا حرفه ای شکست می خورند یا باید تلاش زیادی برای موفقیت انجام دهند. این تجربه می تواند دشوار، گیج کننده و بی انگیزه کننده باشد و اغلب باعث می شود فرد احساس غمگینی و ناامیدی کند.
علل اختلال یادگیری
ناتوانیهای یادگیری به دلیل تفاوت در عملکرد عصبی مغز فرد ایجاد می شود. این تفاوت ها می تواند قبل از تولد، در طول تولد یا در اوایل کودکی رخ دهد و ممکن است توسط عواملی مانند:
بیماری مادر در دوران بارداری، عوارض زایمان که جریان اکسیژن به مغز نوزاد را مسدود می کند. ژنهای خاصی که می‌توانند فرد را از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به ناتوانی یادگیری کنند. آسیب یا بیماری، مانند مننژیت، در اوایل دوران کودکی، شرایط بهداشتی مانند فلج مغزی و سندرم داون اغلب تا حدودی ناتوانی یادگیری را شامل می شود
با این حال، توجه به این نکته مهم است که ناتوانی های یادگیری نباید با مشکلات یادگیری اشتباه گرفته شود که به دلیل عوامل دیگری مانند: نقص بینایی، شنوایی، کلامی یا حرکتی، ناتوانی ذهنی، اختلالات عاطفی، مضرات اقتصادی، فرهنگی یا زیست محیطی
اختلال یادگیری کی خود را نشان می دهد؟
مشکلات خواندن، نوشتن و ریاضی در طول سالهای مدرسه بروز می کنند. علائم و نشانه ها معمولا هنگام تحصیل و مدرسه تشخیص داده می شود. برخی از مبتلایان به ارزیابی و دریافت خدمات مراجعه نمی کنند و مشکل آنها تا دبیرستان و بزرگسالی تشخیص داده نمی شود. برخی افراد دچار اختلالات یادگیری هرگز به مشکل خود پی نمی برند. آنها معمولا هرگز نمی دانند که چرا با آموزش مشکل دارند و چرا در مشاغل خود و یا در رابطه با خانواده و دوستانشان مشکلاتی دارند.
اختلالات یادگیری با مشکلات یادگیری ناشی از اختلالات بصری، شنوایی یا حرکتی نباید اشتباه گرفته شوند. این اختلال را باید از مشکلات ذهنی، اختلالات عاطفی؛ و فرهنگی یا اقتصادی تمییز دهیم. افراد دارای اختلال یادگیری ازبهره هوشی بالا و یا متوسط برخوردار هستند. بین توانایی فرد و دستاوردهای واقعی او اختلاف وجود دارد. به همین دلیل اختلالات یادگیری به عنوان “اختلالات پنهان” هم نامیده می شوند:
فرد، فردی “طبیعی” و هوشمند است، اما نمی تواند سطح مهارت مورد انتظار در سن خاص را نشان دهد.ناتوانی در یادگیری به طور کامل درمان نمی شود شود و یک چالش مادام العمر است. با حمایت و مداخله مناسب در کاردرمانی و گفتاردرمانی، افراد دارای اختلال در یادگیری می توانند در مدرسه، در محل کار، در روابط و در جامعه موفق شوند.
تشخیصی اختلال یادگیری
تست آکادمیک: گفتار درمان یک آزمون پیشرفت استاندارد را اجرا میکند که مهارتهای خواندن، نوشتن، و حساب فرد را بررسی میکند و همچنین یک آزمون بهره هوشی را بررسی میکند. اگر فرد در آزمون IQ عملکرد خوبی داشته باشد اما در آزمون پیشرفت نمره کمتری داشته باشد، می تواند نشان دهنده اختلال یادگیری باشد.
بررسی عملکرد: عملکرد تحصیلی، حرفه ای، اجتماعی و رشدی فرد بررسی و ارزیابی می شود.
سابقه پزشکی: سؤالاتی در مورد سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی فرد پرسیده می شود.
معاینه فیزیکی و عصبی: یک معاینه فیزیکی و عصبی برای بررسی سایر شرایط سلامتی مانند بیماری‌های مغزی، شرایط سلامت روان، و ناتوانیهای رشدی و فکری انجام دهد.
هر ناتوانی یادگیری علائم متفاوتی دارد و تجربه همه افراد از این بیماری منحصر به فرد است زیرا ممکن است در فراوانی و شدت علائم خود تفاوت هایی را تجربه کنند. برخی از افراد ممکن است یک مشکل یادگیری مجزا داشته باشند که تأثیر شدیدی بر زندگی روزمره آنها نداشته باشد. در حالی که دیگران ممکن است چندین ناتوانی یادگیری داشته باشند که با یکدیگر همپوشانی دارند و عملکرد آنها دشوار می کند.
درمان اختلال یادگیری
با تشخیص، درمان و حمایت به موقع، افراد دارای ناتوانی های یادگیری می توانند در مدرسه، محل کار و در میان جامعه خود موفق باشند. درمان ناتوانی های یادگیری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
آموزش ویژه: کودکان دارای ناتوانیهای یادگیری ممکن است از آموزش توسط معلمان آموزش دیده ویژه بهره مند شوند که ارزیابی جامعی از توانایی های کودک انجام می دهند و سپس به کودک کمک می کنند تا ضمن جبران ناتوانی های خود، نقاط قوت خود را تقویت کند.
دارو: برخی از افراد ممکن است نیاز به مصرف دارو برای بهبود توانایی تمرکز و تمرکز داشته باشند.
روان درمانی می تواند به افراد مبتلا به ناتوانی های یادگیری کمک کند تا با مسائل عاطفی برخورد کنند و مهارتهای مقابله ای را توسعه دهند.
سایر مداخلات: افراد دارای ناتوانی های یادگیری ممکن است از مداخلات دیگری مانند گفتار درمانی نیز بهره مند شوند.
گروه های حمایتی: افراد دارای ناتوانیهای یادگیری و همچنین والدین کودکان دارای ناتوانی های یادگیری ممکن است از جلسات گروه حمایتی بهره مند شوند که به آنها کمک می کند با دیگرانی که تجربیات مشابهی دارند ارتباط برقرار کنند. مشکلات یادگیری اغلب می تواند منجر به تنش، سوء تفاهم و درگیری در بین خانواده شود، به ویژه در میان خانواده هایی که این بیماری ارثی است.