با استفاده از ای بی ای پلاس ما میتوانیم مهارتهای جدید را به کودکان بیاموزیم و رفتارهای چالش برانگیز را بهبود بدهیم. همکاران ما در مرکز فوق تخصصی یاشام با استفاده از تکنیک ای بی ای پلاس دربخش گفتار درمانی برای درمان اختلالات ارتباطی، گفتاری، زبانی و اختلال یادگیری، در بخش کاردرمانی برای اصلاح مهارتهای زندگی، توجه و تمرکز، و غیره و در بخش روانشناسی و آموزش روی مهارتهای ذهنی،روانی، تحصیلی و غیره کار می کنند برای دریافت مشاوره رایگان با ما تماس بگیرید.
نحوه کارکرد ای بی ای
برای اینکه بتوانیم روش ای بی ای را به صورت موثری استفاده نماییم باید ابتدا رفتار مورد نظری را که میخواهیم تقویت و یا کمتر کنیم را مشخص نماییم. این رفتار هدف میتواند صحبت کردن، برقراری ارتباط چشمی و کاهش پرخاشگری باشد. بعد از آنکه رفتار هدف را با دقت انتخاب نمودیم باید آن رفتار را تجزیه تحلیل نماییم یعنی آن رفتار را به اجزای کوچکتر تقسیم و عوامل موثر در آن را بررسی نماییم. سپس بر اساس تحلیل رفتاری که انجام یافته است مداخله درمانی را طراحی مینماییم. برنامه میتواند آموزش مهارتهای جدید یا کاهش رفتارهای مشکل ساز باشد. سپس برنامه اجرا شده را به صورت مداوم ارزیابی میکنیم تا نتیجه و اثربخشی آن مشخص شود.
ای بی ای در درمان کدام گروه از اختلالات و مشکلات کاربرد دارد؟
اختلال اوتیسم یکی از اختلالات و مشکلاتی است که روش ای بی ای روی آن تاثیر بسیار زیادی را دارد و ما میتوانیم از روش ای بی ای برای درمان اوتیسم استفاده نماییم
مشکل بیش فعالی یا کمبود توجه و تمرکز یکی دیگر از مشکلات و اختلالاتی است که روش ای بی ای میتواند به آن کمک زیادی را بکند این روش با مدیریت علائم بیش فعالی، تکانشگری و کم توجهی کمک زیادی را به این اختلال ارائه نماید
روش ای بی ای یکی از روشهای بسیار مهم در درمان اختلالات و مشکلات یادگیری خواندن، نوشتن و محاسبات ریاضی است با استفاده از این روش کمک زیادی را میتوانیم به کودکان دارای اختلالات یادگیری انجام دهیم.
ای بی ای را همچنین میتوانیم برای اختلالات روانپزشکی و اختلالاتی مانند پرخاشگری، خودآزاری و کاهش سایر رفتارهای چالش برانگیز استفاده نماییم.
این روش درمانی همچنین برای درمان اختلالات اضطرابی مانند اختلال وسواس فکری اجباری مورد استفاده قرار میگیرد. روش ای بی ای را می توانیم برای مشکلات و اختلالات خوردن مانند بیاشتهایی عصبی و پرخوری عصبی به کار ببریم. برای بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا دمانس و آلزایمر میتوانیم از روش ای بی ای یا تحلیل رفتار کاربردی برای کاهش رفتارهای چالش برانگیز استفاده نماییم.
این روش پرکاربرد توسط متخصصان برای آموزش مهارتهای زندگی مانند مهارتهای خودیاری، مهارتهای اجتماعی و مهارتهای ارتباطی قابل استفاده است. روش ای بی ای یک روش بسیار موثر برای کاهش و درمان رفتارهای مشکل ساز هست. در افراد با اختلالات مختلف این روش میتواند رفتارهای چالش برانگیز افراد را مدیریت و درمان نماید.
عواملی که سبب شده است ای بی ای کاربرد بسیار گستردهای را داشته باشد عبارتند از اثربخشی علمی، توجه به تواناییهای فرد و نتایج قابل اندازهگیری است. این روش درمانی را تحقیقات زیادی تایید کرده و اثربخشی آن را نشان داده است چون این روش درمانی روی نیازهای فردی، هر شخص متمرکز است و بر اساس آن مداخلات را انجام میدهد، همین عامل باعث شده است، افرادی که از این روش استفاده مینمایند، پیشرفتهای قابل ملاحظهای را در رفتارهای خود نشان دهند. یکی از مزیتهای بسیار بزرگ دیگر این روش درمانی استفاده از آن در محیطهای بسیار متنوع است مانند خانه، کلینیک و مدرسه. ما این تکنیک درمانی را به راحتی میتوانیم در محیطهای مختلف مورد استفاده قرار دهیم.
تاریخچه ای بی ای پلاس:
تجزیه و تحلیل رفتاری کاربردی ریشه در کار روانشناس آمریکایی بی اف اسکینر در اوایل قرن بیستم دارد. اسکینر نظریه تقویت را توسعه داد که بیان می کند رفتارهایی که با پیامدهای مثبت دنبال می شوند به احتمال زیاد تکرار می شوند، در حالی که رفتارهایی که با پیامدهای منفی دنبال می شوند به احتمال زیاد کمتر می شوند.
ای بی ای در ابتدا برای درمان اوتیسم در دهه 1960 استفاده می شد. با این حال، به زودی مشخص شد که ای بی ای می تواند برای درمان طیف گسترده ای از مشکلات رفتاری دیگر، از جمله اختلال بیش فعالی و کمبود توجه، اختلال وسواس فکری-اجباری و خودآزاری استفاده شود.
در دهه 1980، متخصصان ای بی ای شروع به توسعه رویکردهای گسترش یافته ای برای ای بی ای کردند که شامل سایر روش های مبتنی بر شواهد مانند آموزش شناختی-رفتاری و مداخلات مبتنی بر ذهن آگاهی بود. این رویکردهای گسترش یافته به طور کلی به عنوان ای بی ای پلاس شناخته می شوند.
اصول ای بی ای پلاس:
ای بی ای پلاس بر این اصل است که رفتار انسان توسط عوامل محیطی کنترل می شود. این بدان معناست که رفتارها را می توان با تغییر محیطی که در آن رخ می دهند، تغییر داد.
ای بی ای پلاس از تعدادی تکنیک مختلف برای تغییر رفتار استفاده می کند، از جمله:
1- تقویت مثبت: ارائه پیامدهای مثبت برای رفتار مطلوب
2- تنبیه منفی: حذف پیامدهای مثبت برای رفتار ناخواسته
3- تنبیه مثبت: ارائه پیامدهای منفی برای رفتار ناخواسته
4- انضباط: استفاده از تکنیک های مختلف برای مدیریت رفتار ناخواسته
ای بی ای پلاس همچنین بر اهمیت آموزش مهارت های جدید به افراد تأکید دارد. این مهارت ها می توانند به افراد کمک کنند تا با چالش های زندگی خود به طور موثرتری کنار بیایند و از رفتارهای ناخواسته اجتناب کنند.
تفاوت های ای بی ای و ای بی ای پلاس:
ای بی ای سنتی بر استفاده از تقویت و تنبیه برای تغییر رفتار تأکید دارد. در مقابل، ای بی ای پلاس بر استفاده از طیف گسترده تری از تکنیک ها، از جمله CBT و مداخلات مبتنی بر ذهن آگاهی تأکید دارد. ای بی ای پلاس همچنین بر اهمیت آموزش مهارت های جدید به افراد تأکید دارد. این مهارتی که در ای بی ای سنتی به آن توجه زیادی نمی شود.
فواید ای بی ای پلاس:
ای بی ای پلاس یک رویکرد مبتنی بر شواهد برای درمان طیف گسترده ای از مشکلات رفتاری است. نشان داده شده است که در بهبود مهارت های ارتباطی، مهارت های اجتماعی و رفتارهای کلی افراد موثر است. ای بی ای پلاس همچنین می تواند به افراد کمک کند تا با چالش های زندگی خود به طور موثرتری کنار بیایند و از رفتارهای ناخواسته اجتناب کنند.
آیا ای بی ای پلاس برای همه افراد مناسب است؟
ای بی ای پلاس به عنوان یک رویکرد درمانی، معمولاً برای کمک به افراد مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم (ASD) و سایر چالشهای رفتاری استفاده میشود. با این حال، اینکه آیا ای بی ای پلاس برای همه افراد مناسب است یا خیر، به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
1- سن فرد: ای بی ای پلاس میتواند در سنین مختلف، از کودکی تا بزرگسالی، موثر باشد.
2- سطح عملکرد فرد: شدت علائم و تواناییهای فرد در یادگیری و تعامل اجتماعی بر مناسب بودن ای بی ای پلاس تأثیر میگذارند.
3- اهداف درمانی: اهداف درمانی هر فرد متفاوت است و ای بی ای پلاس میتواند برای دستیابی به طیف گستردهای از اهداف، از جمله بهبود مهارتهای اجتماعی، کاهش رفتارهای چالشبرانگیز و افزایش استقلال، استفاده شود.
4- علایق و ترجیحات فرد: برنامههای ای بی ای پلاس باید با علایق و ترجیحات فرد سازگار باشند تا انگیزه و مشارکت او را افزایش دهند.
5- وجود شرایط پزشکی دیگر: سایر شرایط پزشکی فرد نیز ممکن است بر مناسب بودن ای بی ای پلاس تأثیر بگذارند.
چرا ای بی ای پلاس ممکن است برای همه مناسب نباشد؟
1- مقاومت در برابر تغییر: برخی افراد ممکن است در برابر تغییرات در روال روزانه خود مقاومت کنند و اجرای برنامه ای بی ای پلاس برای آنها دشوار باشد.
2- عدم دسترسی به خدمات: دسترسی به درمانگران ای بی ای با تجربه و برنامههای با کیفیت ممکن است در همه مناطق وجود نداشته باشد.
3- هزینه: درمان ای بی ای میتواند هزینه بر باشد و همه افراد ممکن است توانایی پرداخت آن را نداشته باشند.
4- نظرات والدین یا مراقبین: نظرات والدین یا مراقبین فرد در مورد درمان بسیار مهم است.
5- همکاری با سایر متخصصان: همکاری با سایر متخصصان، مانند پزشکان، گفتاردرمانگران و کاردرمانان، برای دستیابی به بهترین نتایج درمانی ضروری است.
به طور خلاصه، ای بی ای پلاس میتواند یک ابزار درمانی موثر برای بسیاری از افراد با اختلالات طیف اوتیسم و سایر چالشهای رفتاری باشد. با این حال، مهم است که هر فرد به صورت جداگانه ارزیابی شود تا مشخص شود که آیا ای بی ای پلاس برای او مناسب است یا خیر.
چه ویژگیهایی نشان میدهد که ای بی ای پلاس برای فرد موثر است؟
ای بی ای پلاس روشی درمانی است که برای افراد با طیف اوتیسم و چالشهای رفتاری طراحی شده است. اما چه ویژگیهایی نشان میدهد که این روش برای یک فرد خاص موثر خواهد بود؟ ویژگیهای فردی که نشان میدهد ای بی ای پلاس برای او مناسب است:
1- آمادگی برای یادگیری: فرد باید تمایل و توانایی یادگیری مهارتهای جدید را داشته باشد.
2- انگیزه برای پیشرفت: داشتن انگیزه برای بهبود عملکرد و استقلال، یکی از عوامل مهم در موفقیت درمان ای بی ای پلاس است.
3- قابلیت توجه: توانایی فرد برای توجه به محرکهای محیطی و دستورات درمانگر، در یادگیری موثر است.
4- قابلیت تعامل: فرد باید توانایی تعامل با درمانگر و سایر افراد را داشته باشد.
5- انعطافپذیری: توانایی سازگاری با تغییرات در محیط و برنامه درمانی، به پیشرفت فرد کمک میکند.
6- توانایی تعمیم یادگیری: فرد باید بتواند مهارتهای آموخته شده در جلسات درمانی را به موقعیتهای مختلف تعمیم دهد.
علاوه بر این، عوامل دیگری نیز در موفقیت درمان ای بی ای پلاس نقش دارند:
1- شدت علائم: شدت علائم اوتیسم و چالشهای رفتاری بر انتخاب روش درمانی و مدت زمان آن تاثیر میگذارد.
2- سن شروع درمان: شروع درمان در سنین پایینتر معمولاً نتایج بهتری به همراه دارد.
3- تداوم درمان: تداوم درمان و پیگیری منظم، برای تثبیت مهارتهای آموخته شده ضروری است.
4- حمایت خانواده: خانواده و اطرافیان نقش بسیار موثری را در موفقیت درمان بر عهده دارند.
چه زمانی باید ای بی ای پلاس را انتخاب کنیم؟
1- اختلال طیف اوتیسم: برای کودکان و بزرگسالان مبتلا به اوتیسم که نیاز به بهبود مهارتهای اجتماعی، ارتباطی و زندگی روزمره دارند.
2- چالشهای رفتاری شدید: برای کودکانی که رفتارهای چالشبرانگیز شدید مانند پرخاشگری، خودزنی یا مشکلات حسی دارند.
3- اختلالات یادگیری: برای کودکانی که در یادگیری مهارتهای جدید با مشکل مواجه هستند.
4- تاخیر در رشد: برای کودکانی که در زمینههای مختلف رشد، مانند زبان، مهارتهای حرکتی یا شناختی، با تاخیر مواجه هستند.
توجه بسیار مهم در ارایه ای بی ای پلاس:
ارزیابی جامع: قبل از شروع درمان ای بی ای پلاس، یک ارزیابی جامع توسط یک متخصص ای بی ای انجام میشود تا مشخص شود که آیا این روش برای فرد مناسب است یا خیر. برنامه درمانی شخصیسازی شده: برنامه درمانی ای بی ای پلاس برای هر فرد به صورت جداگانه و بر اساس نیازها و اهداف او طراحی میشود. همکاری با تیم درمان: همکاری با تیم درمان، از جمله درمانگر ای بی ای، پزشک، گفتاردرمان و کاردرمان، برای دستیابی به بهترین نتایج ضروری است. در نهایت، تصمیم گیری در مورد انتخاب روش درمانی ای بی ای پلاس باید با مشورت با یک متخصصین و با در نظر گرفتن تمام عوامل فردی و محیطی صورت گیرد.
چکلیست عینی برای ارزیابی مناسب بودن روش ای بی ای پلاس
این چکلیست با هدف ارائه یک ابزار ساده و کاربردی برای درمانگران و والدین طراحی شده است تا بتوانند به طور عینی، مناسب بودن روش ای بی ای پلاس را برای یک فرد خاص ارزیابی کنند. لازم به ذکر است که این چکلیست به عنوان یک راهنمای کلی ارائه شده است.
بخش اول: ویژگیهای فرد
آمادگی برای یادگیری:
- آیا فرد تمایل به تعامل با درمانگر نشان میدهد؟
- آیا فرد به پاداشهای ساده (مانند اسباببازی، غذا) پاسخ میدهد؟
- آیا فرد به دنبال تقلید از رفتار دیگران است؟
- انگیزه:
- آیا فرد به فعالیتهایی علاقه نشان میدهد؟
- آیا فرد برای رسیدن به اهداف کوچک، پاداش میخواهد؟
- آیا فرد تمایل به تکرار رفتارهایی دارد که منجر به نتیجه مطلوب میشوند؟
- قابلیت توجه:
- آیا فرد میتواند برای مدت کوتاهی روی یک فعالیت تمرکز کند؟
- آیا فرد به دستورات ساده پاسخ میدهد؟
- آیا فرد میتواند بین محرکهای مختلف تمایز قائل شود؟
- قابلیت تعامل:
- آیا فرد تمایل به برقراری ارتباط چشمی دارد؟
- آیا فرد به درخواستهای ساده پاسخ میدهد؟
- آیا فرد در بازیهای ساده شرکت میکند؟
- انعطافپذیری:
- آیا فرد میتواند با تغییرات کوچک در روال روزانه خود سازگار شود؟
- آیا فرد میتواند فعالیتهای جدید را امتحان کند؟
- آیا فرد میتواند به راحتی از یک فعالیت به فعالیت دیگر تغییر کند؟
- توانایی تعمیم یادگیری:
- آیا فرد میتواند مهارتهای جدید را در موقعیتهای مختلف استفاده کند؟
- آیا فرد میتواند از یک موقعیت به موقعیت دیگر تعمیم دهد؟
بخش دوم: شرایط محیطی
- حمایت خانواده:
- آیا خانواده از درمان ای بی ای پلاس حمایت میکنند؟
- آیا خانواده آماده هستند در اجرای برنامه درمانی همکاری کنند؟
- آیا خانواده منابع مالی لازم برای درمان را تامین میکنند؟
- دسترسی به درمانگر:
- آیا به یک درمانگر ای بی ای با تجربه و مجرب دسترسی دارید؟
- آیا درمانگر قادر به ارائه برنامه درمانی شخصیسازی شده است؟
- آیا جلسات درمانی به صورت منظم برگزار میشوند؟
- محیط مناسب:
- آیا محیط خانه و مدرسه برای اجرای برنامه درمانی مناسب است؟
- آیا محیط آرام و بدون حواسپرتی است؟
- آیا امکان ایجاد یک محیط ساختیافته برای آموزش مهارتها وجود دارد؟
بخش سوم: ارزیابی کلی
- بر اساس اطلاعات جمعآوری شده در بخشهای قبل، به سوالات زیر پاسخ دهید:
- آیا فرد ویژگیهای لازم برای موفقیت در درمان ای بی ای پلاس را دارد؟
- آیا شرایط محیطی برای اجرای برنامه درمانی مناسب است؟
- آیا خانواده و درمانگر آماده همکاری هستند؟
- آیا مزایای بالقوه درمان ای بی ای پلاس بیشتر از هزینهها و تلاشهای مورد نیاز است؟
نتیجهگیری: پس از تکمیل این چکلیست و ارزیابی کلی، اگر پاسخ به اکثر سوالات مثبت باشد، میتوان نتیجه گرفت که روش ای بی ای پلاس برای فرد مناسب است
سناریوی عملی برای جلسه اول ای بی ای پلاس با کودکانی که همکاری نمیکنند
درک چالشها:
جلسه اول با کودکی که مقاومت میکند و ارتباط برقرار نمیکند، میتواند چالشبرانگیز باشد. با این حال، با استفاده از اصول ای بی ای پلاس و تکنیکهای مناسب، میتوان این چالش را به فرصتی برای ایجاد ارتباط و آغاز درمان تبدیل کرد.
اهداف جلسه اول:
ایجاد ارتباط: هدف اصلی، ایجاد یک رابطه مثبت و اعتمادآمیز با کودک است.
ارزیابی اولیه: شناسایی علایق، مهارتها و چالشهای کودک برای طراحی برنامه درمانی مناسب.
آموزش مهارتهای اولیه: شروع به آموزش مهارتهای ساده و تقویتکننده برای ایجاد انگیزه در کودک
سناریو عملی:
فرض: کودکی 5 ساله با تشخیص اوتیسم، در جلسه اول درمان ای بی ای پلاس به شدت مقاومت میکند و جیغ میزند.
گام اول: آمادهسازی محیط
فضای آرام: یک اتاق آرام و بدون حواسپرتی با اسباببازیهای جذاب و ساده آماده کنید.
- مواد مورد نیاز: چند اسباببازی ساده (مثلاً ماشین، توپ نرم، پازل ساده)، خوراکیهای مورد علاقه کودک (با تایید والدین)، نمودار ساده برای ثبت پیشرفت.
گام دوم: شروع جلسه
سلام و احوالپرسی گرم: با صدای آرام و لبخند به کودک سلام کنید و به او بگویید که از دیدنش خوشحال هستید.
بازی آزاد: به کودک اجازه دهید تا مدتی آزادانه با اسباببازیها بازی کند. این به او کمک میکند تا با محیط جدید آشنا شود.
توجه به رفتارهای مثبت:
اگر کودک به اسباببازی نگاه کرد، به او لبخند بزنید و بگویید: “چه ماشین قشنگی!”
اگر کودک حتی برای چند ثانیه ساکت بود، به او بگویید: “آفرین، چقدر آروم شدی!”
تکنیک “تقلید و دنبال کردن”:
اسباببازی را بردارید و کاری با آن انجام دهید (مثلاً چرخاندن چرخ ماشین). منتظر بمانید تا کودک از شما تقلید کند.
اگر کودک تقلید کرد، او را به شدت تشویق کنید و پاداش بدهید.
گام سوم: آموزش مهارتهای ساده
- تقویت مثبت:
- وقتی کودک به دستورات سادهای مانند “توپ را بده” پاسخ داد، به او پاداش بدهید (مثلاً یک تکه شکلات کوچک).
- از نمودار سادهای برای نشان دادن پیشرفت کودک استفاده کنید. هر بار که کودک به دستوری پاسخ داد، یک ستاره روی نمودار بگذارید.
- بازیهای تعاملی ساده:
- بازی حبابسازی: حبابها را در هوا رها کنید و ببینید آیا کودک تلاش میکند تا آنها را بگیرد یا نه.
- بازی پنهان کردن اسباببازی: اسباببازی مورد علاقه کودک را زیر یک پارچه پنهان کنید و از او بخواهید که آن را پیدا کند.
گام چهارم: پایان جلسه
- جمعبندی مثبت: به کودک بگویید که از بازی با او لذت بردید و به او بگویید که جلسه بعدی هم به بازیهای جالب دیگری خواهیم پرداخت.
- تقویت مشارکت والدین: به والدین توضیح دهید که چه اتفاقاتی در جلسه افتاده و از آنها بخواهید تا در خانه از تکنیکهای تقویت مثبت استفاده کنند.
نکات کلیدی:
- صبر و حوصله: ایجاد ارتباط با کودکی که مقاومت میکند، زمانبر است.
- انعطافپذیری: برنامه درمانی را بر اساس واکنشهای کودک تنظیم کنید.
- توجه به کوچکترین پیشرفتها: هر پیشرفتی، حتی کوچک، باید تشویق شود.
- همکاری با والدین: والدین نقش مهمی در موفقیت درمان دارند.
مراحل بعدی:
پس از ایجاد ارتباط اولیه، میتوانید به تدریج پیچیدگی فعالیتها را افزایش داده و مهارتهای جدیدی را به کودک آموزش دهید. هدف نهایی، افزایش استقلال و بهبود کیفیت زندگی کودک است.
کاربرد ای بی ای پلاس در گفتاردرمانی: یک رویکرد جامع
موارد استفاده از ای بی ای پلاس در گفتاردرمانی:
- آموزش تولید صداها: کمک به فرد برای تولید صداهای مختلف و ترکیب آنها برای تشکیل کلمات.
- آموزش واژگان: گسترش دایره لغات و استفاده از آنها در جملهها.
- آموزش گرامر: آموزش ساختار جملهها و قوانین دستوری زبان.
- آموزش مهارتهای گفتگو: آموزش آغاز و پایان دادن به مکالمه، پرسیدن سوال و پاسخ دادن به آنها.
- آموزش مهارتهای اجتماعی: آموزش نحوه تعامل با دیگران و درک نشانههای غیرکلامی.
مزایای استفاده از ای بی ای پلاس در گفتاردرمانی:
- بهبود قابل توجه مهارتهای ارتباطی: بسیاری از افرادی که تحت درمان ای بی ای پلاس قرار گرفتهاند، پیشرفت قابل توجهی در مهارتهای ارتباطی خود داشتهاند.
- افزایش اعتماد به نفس: با بهبود مهارتهای ارتباطی، اعتماد به نفس فرد افزایش مییابد.
- بهبود کیفیت زندگی: بهبود مهارتهای ارتباطی به فرد کمک میکند تا در زندگی روزمره خود بهتر عمل کند و روابط اجتماعی بهتری برقرار کند.
یک نمونه عینی از کاربرد ای بی ای پلاس در آموزش تولید صداها
ای بی ای پلاس رویکردی بسیار ساختار یافته و موثر برای آموزش مهارتهای جدید، از جمله تولید صداها، است. در این رویکرد، هر مرحله از آموزش به دقت برنامهریزی شده و از تقویت مثبت برای تشویق یادگیری استفاده میشود.
مثالی از آموزش صدای “ک” به یک کودک:
- تعیین هدف: هدف اولیه این است که کودک بتواند صدای “ک” را به تنهایی و به طور واضح تولید کند.
- تحلیل رفتار پایه: ابتدا، درمانگر به دقت ارزیابی میکند که کودک تا چه حد قادر به تولید صداهای مشابه است. مثلاً، آیا میتواند صدای “گ” را تولید کند؟
- تعیین مراحل کوچکتر: برای رسیدن به هدف نهایی، مراحل کوچکتر و قابل دستیابی تعریف میشود. مثلاً:
- شنیدن صدای “ک” در کلمات دیگر.
- تقلید حرکت لبها هنگام تولید صدای “ک”.
- تولید نیمهآوای “ک”.
- تولید صدای کامل “ک”.
- طراحی برنامه درمانی:
- مدلسازی: درمانگر صدای “ک” را به وضوح و مکرر برای کودک مدل میکند. تقویت مثبت: هرگاه کودک تلاش کند یا حتی به طور تصادفی صدای “ک” را تولید کند، بلافاصله تقویت مثبت دریافت میکند (مثلاً یک اسباببازی مورد علاقه، تشویق کلامی، یا یک برچسب ستاره).
- تمرینهای ساختیافته: تمریناتی طراحی میشود که در آنها کودک به طور مکرر فرصت تولید صدای “ک” را پیدا کند. مثلاً:
- بازی با اسباببازیهایی که با صدای “ک” شروع میشوند.
- خواندن شعرهایی که کلمات با صدای “ک” دارند.
- تکرار کلمات با صدای “ک” بعد از درمانگر.
- پایش پیشرفت: پیشرفت کودک به طور مرتب ارزیابی میشود تا اطمینان حاصل شود که برنامه درمانی موثر است و در صورت نیاز، اصلاحات لازم انجام شود.
نکات کلیدی در این مثال:
- تاکید بر تقویت مثبت: تقویت مثبت، انگیزه کودک را برای یادگیری افزایش میدهد و باعث میشود او به طور فعال در جلسات درمانی شرکت کند.
- شخصیسازی برنامه: برنامه درمانی برای هر کودک به طور جداگانه طراحی میشود تا نیازهای خاص او را برآورده کند.
- استفاده از روشهای مختلف: برای آموزش یک صدا، از روشهای مختلفی مانند مدلسازی، تمرینهای ساختیافته و بازی استفاده میشود.
- صبر و حوصله: آموزش تولید صداها ممکن است زمانبر باشد و نیاز به صبر و حوصله درمانگر و والدین دارد.
مزایای استفاده از ای بی ای پلاس در آموزش تولید صداها:
- نتایج سریعتر و پایدارتر: با استفاده از ای بی ای پلاس، کودکان معمولاً نتایج بهتری و سریعتر نسبت به روشهای سنتی کسب میکنند.
- افزایش اعتماد به نفس کودک: موفقیتهای کوچک در طول درمان، اعتماد به نفس کودک را افزایش میدهد و او را برای یادگیری بیشتر تشویق میکند.
- درگیر شدن فعال کودک: کودک به طور فعال در فرآیند یادگیری شرکت میکند و این باعث میشود که آموزش برای او لذتبخشتر باشد.
نمونه عملیاتی کاربرد ای بی ای پلاس در آموزش واژگان به کودکان ای بی ای پلاس روشی بسیار ساختار یافته و اثربخش برای آموزش مهارتهای جدید به کودکان، از جمله افزایش دایره لغات آنها، است. این روش بر اساس اصول تحلیل رفتار کاربردی بنا شده و با استفاده از تقویت مثبت، تمرینهای ساختیافته و آموزش مستقیم، به کودکان کمک میکند تا واژگان جدید را یاد بگیرند و به کار ببرند.
مثالی از آموزش واژگان مربوط به حیوانات با تکنیک ای بی ای پلاس:
1- تعیین هدف: هدف اولیه این است که کودک بتواند نام ده حیوان رایج را شناسایی کرده و نام آنها را به درستی بیان کند.
2- تحلیل رفتار پایه: ابتدا، درمانگر به دقت ارزیابی میکند که کودک تا چه حد با حیوانات آشنا است و نام کدام حیوانات را میداند.
3- تعیین مراحل کوچکتر: برای رسیدن به هدف نهایی، مراحل کوچکتر و قابل دستیابی تعریف میشود. مثلاً: * شناسایی تصاویر حیوانات. * شنیدن صدای حیوانات. * تقلید صدای حیوانات. * گفتن نام حیوانات به تنهایی.
5- طراحی برنامه درمانی: * مدلسازی: درمانگر تصاویر حیوانات را نشان میدهد و نام آنها را به وضوح بیان میکند. * تقویت مثبت: هرگاه کودک نام حیوانی را به درستی بگوید، بلافاصله تقویت مثبت دریافت میکند (مثلاً یک برچسب ستاره، یک اسباببازی کوچک، یا یک تشویق کلامی).
* تمرینهای ساختیافته: تمریناتی طراحی میشود که در آنها کودک به طور مکرر فرصت یادگیری و استفاده از واژگان جدید را پیدا کند. مثلاً: * بازی با کارتهای تصاویر حیوانات. * خواندن داستانهایی که در آنها حیوانات مختلف حضور دارند. * انجام بازیهای نقشآفرینی با حیوانات. * آموزش در محیط طبیعی: از محیط طبیعی برای آموزش واژگان استفاده میشود. مثلاً، هنگام رفتن به باغ وحش، نام حیوانات را برای کودک تکرار میکنیم.
6- پایش پیشرفت: پیشرفت کودک به طور مرتب ارزیابی میشود تا اطمینان حاصل شود که برنامه درمانی موثر است و در صورت نیاز، اصلاحات لازم انجام شود.
نکات کلیدی در این مثال:
استفاده از تقویت مثبت متنوع: استفاده از تقویت مثبتهای متنوع باعث میشود که کودک به طور مداوم انگیزه داشته باشد. تمرینهای جذاب و متنوع: تمرینها باید برای کودک جذاب باشند تا او با علاقه در آنها شرکت کند. ارتباط دادن واژگان جدید با تجربیات کودک: سعی کنید واژگان جدید را به تجربیات روزمره کودک مرتبط کنید تا یادگیری برای او آسانتر باشد. صبر و حوصله: آموزش واژگان جدید ممکن است زمانبر باشد و نیاز به صبر و حوصله درمانگر و والدین دارد.
مزایای استفاده از ای بی ای پلاس در آموزش واژگان:
1- افزایش سریع دایره لغات: با استفاده از ای بی ای پلاس، کودکان میتوانند به سرعت واژگان جدید را یاد بگیرند.2- بهبود مهارتهای ارتباطی: افزایش دایره لغات به کودک کمک میکند تا بهتر با دیگران ارتباط برقرار کند.3- افزایش اعتماد به نفس کودک: موفقیتهای کوچک در طول درمان، اعتماد به نفس کودک را افزایش میدهد.
مثالهای دیگر از کاربرد ای بی ای پلاس در آموزش واژگان:
1- آموزش واژگان مربوط به اشیاء: استفاده از اشیاء واقعی، تصاویر و بازیهای دست ورزی برای آموزش نام اشیاء.
2- آموزش واژگان مربوط به رنگها، شکلها و اندازهها: استفاده از کارتهای رنگی، شکلها و اشیاء مختلف برای آموزش این مفاهیم.
3- آموزش واژگان مربوط به افعال: استفاده از تصاویر و بازیهای حرکتی برای آموزش افعال.
سناریوی عملی آموزش گرامر به کودکان با استفاده از ای بی ای پلاس
ای بی ای پلاس روشی بسیار ساختار یافته و اثربخش برای آموزش مهارتهای زبانی از جمله گرامر به کودکان است. در این رویکرد، از اصول تحلیل رفتار کاربردی برای ایجاد یک برنامه آموزشی دقیق و شخصیسازی شده استفاده میشود.
سناریو: آموزش ساخت جملههای ساده (فاعل + فعل + مفعول) به کودکی با سن پیش دبستانی
هدف: کودک بتواند جملههای سادهای مانند “من توپ را میاندازم” را به درستی بسازد.
مراحل:
1- تحلیل رفتار پایه:
ارزیابی توانایی کودک در درک و تولید کلمات. ارزیابی توانایی کودک در ترکیب کلمات برای ساخت عبارات ساده. شناسایی هرگونه اشتباهی که کودک در ساخت جمله مرتکب میشود.
2- تعیین اهداف کوچکتر:
شناسایی تصاویر ساده و نامگذاری اجسام در تصویر. انجام حرکات ساده و بیان فعل مربوط به آن حرکت. ترکیب یک فاعل و یک فعل برای ساخت یک عبارت کوتاه.
3- طراحی برنامه درمانی:
مدلسازی: درمانگر با استفاده از تصاویر و اسباببازیها، جملههای ساده را مدلسازی میکند. مثلاً، درمانگر عروسک را نشان میدهد و میگوید: “عروسک میخوابد”.
تقویت مثبت: هرگاه کودک بخشی از جمله را به درستی بگوید یا جمله را کامل کند، تقویت مثبت دریافت میکند (مثلاً یک برچسب ستاره، یک اسباببازی کوچک، یا یک تشویق کلامی).
4- تمرینهای ساختیافته:
بازی با تصاویر: کودک تصاویر ساده را نشان میدهد و درمانگر جمله مربوط به تصویر را میسازد. سپس کودک سعی میکند جمله را تکرار کند.
بازی با اسباببازیها: کودک با اسباببازیها بازی میکند و در حین بازی، درمانگر از او میخواهد که جملههای سادهای را بیان کند.
بازیهای نقشآفرینی: کودک و درمانگر نقشهای مختلفی را بازی میکنند و در طول بازی، جملههای سادهای را رد و بدل میکنند.
5- پایش پیشرفت:
به طور منظم پیشرفت کودک در ساخت جملهها ارزیابی میشود. در صورت نیاز، برنامه درمانی اصلاح میشود تا اطمینان حاصل شود که کودک به سمت اهداف نهایی پیش میرود.
مثالهای تقویت مثبت:
تقویتهای ملموس: اسباببازیهای کوچک، خوراکیهای مورد علاقه، برچسبهای ستاره. تقویتهای اجتماعی: تشویق کلامی، لبخند زدن، نوازش. تقویتهای فعالیت: بازیهای مورد علاقه کودک، انجام فعالیتهای خاص.
نکات کلیدی:
شخصیسازی: برنامه درمانی باید به طور کامل متناسب با نیازها و سطح توانایی کودک طراحی شود. تکرار و تمرین: تکرار مکرر تمرینها، به کودک کمک میکند تا مفاهیم گرامری را بهتر درک کند. استفاده از محیط طبیعی: از محیط طبیعی برای آموزش گرامر استفاده کنید. مثلاً، هنگام بازی در پارک، از کودک بخواهید که جملههایی را درباره اشیاء اطراف بیان کند. صبر و حوصله: آموزش گرامر به کودکان ممکن است زمانبر باشد و نیاز به صبر و حوصله درمانگر و والدین دارد.
مزایای استفاده از ای بی ای پلاس در آموزش گرامر:
1- افزایش سریع مهارتهای زبانی: با استفاده از ای بی ای پلاس، کودکان میتوانند به سرعت مهارتهای زبانی خود را بهبود بخشند.
2- افزایش اعتماد به نفس کودک: موفقیتهای کوچک در طول درمان، اعتماد به نفس کودک را افزایش میدهد.
3- ایجاد یک پایه قوی برای یادگیری زبان: آموزش گرامر با استفاده از ای بی ای پلاس، به کودک کمک میکند تا یک پایه قوی برای یادگیری زبان در آینده داشته باشد.
نکته مهم: ای بی ای پلاس یک روش درمانی پیچیده است و باید توسط درمانگران متخصص اجرا شود. اگر فرزند شما با مشکلاتی در یادگیری گرامر مواجه است، حتماً با یک گفتاردرمانگر مشورت کنید.
نمونه عملیاتی کاربرد ای بی ای پلاس در آموزش مهارتهای گفتگو
ای بی ای پلاس روشی بسیار ساختار یافته و اثربخش برای آموزش مهارتهای اجتماعی از جمله گفتگو به کودکان است. در این رویکرد، از اصول تحلیل رفتار کاربردی برای ایجاد یک برنامه آموزشی دقیق و شخصیسازی شده استفاده میشود.
سناریو: آموزش آغاز و پایان دادن به مکالمه به کودکی با اوتیسم
هدف: کودک بتواند به طور مستقل مکالمه را آغاز و پایان دهد.
مراحل در ای بی ای پلاس:
1- تحلیل رفتار پایه در ای بی ای پلاس:
ارزیابی توانایی کودک در درک و پاسخ به سوالات ساده. ارزیابی توانایی کودک در حفظ تماس چشمی و توجه به صحبتهای دیگران. شناسایی هرگونه رفتاری که مانع از آغاز یا پایان دادن به مکالمه میشود.
2- تعیین اهداف کوچکتر در ای بی ای پلاس:
پاسخ دادن به سوالات ساده با یک کلمه. حفظ تماس چشمی برای مدت زمان کوتاه. استفاده از عبارات ساده برای آغاز مکالمه (مثلاً: “سلام، حالت چطور است؟”)استفاده از عبارات ساده برای پایان دادن به مکالمه (مثلاً: “خداحافظ، به زودی میبینمت(
3- طراحی برنامه درمانی در ای بی ای پلاس:
مدلسازی: درمانگر با استفاده از عروسکها یا بازیهای نقشآفرینی، مکالمات ساده را مدلسازی میکند.
تقویت مثبت: هرگاه کودک بخشی از مکالمه را به درستی انجام دهد، تقویت مثبت دریافت میکند (مثلاً یک برچسب ستاره، یک اسباببازی کوچک، یا یک تشویق کلامی).
4- تمرینهای ساختیافته در ای بی ای پلاس:
بازیهای نقشآفرینی: کودک و درمانگر نقشهای مختلفی را بازی میکنند و در طول بازی، مکالمات سادهای را رد و بدل میکنند.
تمرینهای گفتگوی رودررو: درمانگر سوالاتی ساده از کودک میپرسد و به پاسخهای او توجه میکند.
بازیهای گروهی: کودک با سایر کودکان بازی میکند و در طول بازی، فرصت تمرین مهارتهای گفتگو را پیدا میکند.
5- پایش پیشرفت در ای بی ای پلاس:
به طور منظم پیشرفت کودک در آغاز و پایان دادن به مکالمه ارزیابی میشود.
در صورت نیاز، برنامه درمانی اصلاح میشود تا اطمینان حاصل شود که کودک به سمت اهداف نهایی پیش میرود.
مثالهای تقویت مثبت:
تقویتهای ملموس: اسباببازیهای کوچک، خوراکیهای مورد علاقه، برچسبهای ستاره.
تقویتهای اجتماعی: تشویق کلامی، لبخند زدن، نوازش.
تقویتهای فعالیت: بازیهای مورد علاقه کودک، انجام فعالیتهای خاص.
نکات کلیدی در ای بی ای پلاس:
1- شخصیسازی: برنامه درمانی باید به طور کامل متناسب با نیازها و سطح توانایی کودک طراحی شود.
2- تکرار و تمرین: تکرار مکرر تمرینها، به کودک کمک میکند تا مهارتهای گفتگو را بهتر یاد بگیرد.
3- استفاده از محیطهای طبیعی: از محیطهای طبیعی برای آموزش مهارتهای گفتگو استفاده کنید. مثلاً، هنگام رفتن به فروشگاه، از کودک بخواهید که با فروشنده سلام و احوالپرسی کند.
4- صبر و حوصله: آموزش مهارتهای گفتگو به کودکان ممکن است زمانبر باشد و نیاز به صبر و حوصله درمانگر و والدین دارد.
مزایای استفاده از ای بی ای پلاس در آموزش مهارتهای گفتگو:
1- افزایش اعتماد به نفس کودک: با بهبود مهارتهای گفتگو، اعتماد به نفس کودک افزایش مییابد.
2- بهبود روابط اجتماعی: کودک میتواند بهتر با همسالان و بزرگسالان ارتباط برقرار کند.
3- افزایش استقلال: کودک میتواند به طور مستقل در موقعیتهای اجتماعی مختلف شرکت کند.
نکته مهم: ای بی ای پلاس یک روش درمانی پیچیده است و باید توسط درمانگران متخصص اجرا شود. اگر فرزند شما با مشکلاتی در مهارتهای گفتگو مواجه است، حتماً با یک گفتاردرمانگر مشورت کنید.
نمونه عملیاتی کاربرد ای بی ای پلاس در آموزش مهارتهای اجتماعی
ای بی ای پلاس روشی بسیار ساختار یافته و اثربخش برای آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان است. در این رویکرد، از اصول تحلیل رفتار کاربردی برای ایجاد یک برنامه آموزشی دقیق و شخصیسازی شده استفاده میشود.
سناریو: آموزش اشتراکگذاری اسباببازی به کودکی با اوتیسم
هدف: کودک بتواند اسباببازیهای خود را با دیگران به اشتراک بگذارد.
مراحل:
1- تحلیل رفتار پایه در ای بی ای پلاس:
ارزیابی توانایی کودک در درک احساسات دیگران. ارزیابی توانایی کودک در دنبال کردن دستورالعملهای ساده. شناسایی هرگونه رفتاری که مانع از اشتراکگذاری میشود.
2- تعیین اهداف کوچکتر در ای بی ای پلاس:
دادن اسباببازی به درمانگر به درخواست. اجازه دادن به درمانگر برای بازی با اسباببازی به مدت کوتاه. اشتراکگذاری اسباببازی با یک کودک دیگر به مدت کوتاه.
3- طراحی برنامه درمانی در ای بی ای پلاس:
مدلسازی: درمانگر با استفاده از عروسکها یا اسباببازیها، عمل اشتراکگذاری را مدلسازی میکند. تقویت مثبت: هرگاه کودک اسباببازی را با دیگری به اشتراک بگذارد، تقویت مثبت دریافت میکند (مثلاً یک برچسب ستاره، یک اسباببازی کوچک، یا یک تشویق کلامی).
4- تمرینهای ساختیافته در ای بی ای پلاس:
بازیهای تعاملی: کودک و درمانگر با هم بازی میکنند و به نوبت از اسباببازیها استفاده میکنند.
بازیهای گروهی: کودک با سایر کودکان بازی میکند و فرصت تمرین اشتراکگذاری را پیدا میکند.
داستانگویی: درمانگر داستانهایی درباره اهمیت اشتراکگذاری میخواند و از کودک میخواهد تا در داستان شرکت کند.
5- پایش پیشرفت در ای بی ای پلاس:
به طور منظم پیشرفت کودک در اشتراکگذاری اسباببازیها ارزیابی میشود.
در صورت نیاز، برنامه درمانی اصلاح میشود تا اطمینان حاصل شود که کودک به سمت اهداف نهایی پیش میرود.
مثالهای تقویت مثبت در ای بی ای پلاس:
تقویتهای ملموس: اسباببازیهای کوچک، خوراکیهای مورد علاقه، برچسبهای ستاره. تقویتهای اجتماعی: تشویق کلامی، لبخند زدن، نوازش. تقویتهای فعالیت: بازیهای مورد علاقه کودک، انجام فعالیتهای خاص.
نکات کلیدی در ای بی ای پلاس:
1- شخصیسازی: برنامه درمانی باید به طور کامل متناسب با نیازها و سطح توانایی کودک طراحی شود.
2- تکرار و تمرین: تکرار مکرر تمرینها، به کودک کمک میکند تا مهارت اشتراکگذاری را بهتر یاد بگیرد.
3- استفاده از محیطهای طبیعی: از محیطهای طبیعی برای آموزش مهارتهای اجتماعی استفاده کنید. مثلاً، هنگام بازی در پارک، از کودک بخواهید که اسباببازیهای خود را با سایر کودکان به اشتراک بگذارد.
4- صبر و حوصله: آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان ممکن است زمانبر باشد و نیاز به صبر و حوصله درمانگر و والدین دارد.
مزایای استفاده از ای بی ای پلاس در آموزش مهارتهای اجتماعی:
1- افزایش اعتماد به نفس کودک: با بهبود مهارتهای اجتماعی، اعتماد به نفس کودک افزایش مییابد.
2- بهبود روابط اجتماعی: کودک میتواند بهتر با همسالان و بزرگسالان ارتباط برقرار کند.
3- افزایش استقلال: کودک میتواند به طور مستقل در موقعیتهای اجتماعی مختلف شرکت کند.
روند بروز یادگیری در ای بی ای پلاس:
یکپارچگی حسی (کودک اجتناب حسی. تدافع حسی. و در مقابل حس جویی از نظر حواس پنجگانه، وستیبولار و عمقی نداشته باشه )←تمرکز و توجه پایدار(یعنی کودک باید قادر باشه متناسب با سنش مدت زمان مشخصی رو به صورت پایدار توجه کنه)←توجه تفکیک شده و توجه تقسیم شده(یعنی کودک بتونه از صداهای محیط و موسیقی صدای درمانگر رو تفکیک بده و توجهشو بدون حواس پرتی تقسیم کنه.)←رفتار حل مسئله و استفاده از حافظه کاری و تجربیات خود ،حافظه بینایی و حافظه شنیدار
ABA به معنی استفاده از اصول انگیزش و یادگیری برای آموزش موثر است. نکته اصلی در این روش این است که پیامدهای کاری که کودک ما انجام می¬دهد بر چیزی که یاد می¬گیرد و کاری که قرار است در آینده انجام دهد اثر می¬گذارد. برای مثال پیامد یک رفتار نامناسب مثل پرخاشگری خاموشی مادر هست. یا پیامد یک رفتار مناسب مثل تحمل و صبوری تشویق مادر هست. که این باعث میشه کودک یاد بگیره از اون رفتار نامناسب پرهیز کنه ویا رفتار مناسب رو تکرار کنه.
مراحل ای بی ای :
رفتارهای نامناسب: ای بی ای کودک از طریق رفتار نادرست چیزی را که می¬خواهد به دست می¬آورد. مثلا احساس قدرت یا به دست اوردن توجه مادر.پس در این شیوه برای حل مشکل رفتاری اولین قدم ارزیابی کاربردی است. بدین معنا که آنچه کودک با رفتار نامناسب به دست می¬آورد ارزیابی می¬شود. (کودک من به چه دلیل و چه زمانی سو رفتار دارد؟ از جمله دلایل عمده میتوان به جلب توجه. قدرت طلبی. انتقام جویی از مادر در مواقع حساس مثل خرید کردن یا مهمانی رفتن. نمایش عدم توانایی و بی لیاقتی. مشکلات عدم یکپارچگی حسی اشاره کرد.)
مرحله دوم آموزش کودک هست که مسیر های ای بی ای پلاس، گفتن ببخشید و قول دادن را آموزش میدهیم. آموزش با داستان هایی که شخصیت پردازی شده و یا تقلید از اعضای دیگر خانواده و یا اجرای نمایش توسط والدین و استفاده از ماسک صورت برای آموزش را میتوان به کار برد.
مرحله سوم تعیین آیتم هایی برای تقویت کردن مثبت رفتاری است.
ویژگی های تقویت کننده مثبت رفتار و منفی رفتار در ای بی ای پلاس:
پاداشی یا پاسخی که به کودک اراده می شود می بایست متناسب با ارزش ها و علائق کودک باشد.(اگر خاطرتون باشه من لیستی از علایق کودک هنگام مصاحبه ازتون خواستم. یکی از اهدافم همین استفتده از علایق تو دادن فیدبک مثبت به رفتار بود ) برای مثال می تواند لبخند زدن ، دادن اسباب بازی یا کتاب ، دیدن یک ویدیو یا رفتن به پارک باشد.
تقویت منفی رفتار : هدف از تقویت منفی کاهش یا حذف انجام یک رفتار بد یا مضر مانند خودزنی است. تقویت منفی با تنبیه کردن متفاوت است.
تکنیک های ای بی ای:
آموزش کوشش آزمایشی: که فرصت¬های یادگیری را خرد می¬کند و آن را به دستورالعمل¬های ساده تبدیل میکنه، به عنوان مثال مادر دستورالعملی را به کودک ارائه می¬دهد، کودک به آن پاسخ می¬دهد، در صورتیکه پاسخ صحیح باشد، مربی تقویت¬کننده (تشویق کننده یا جایزه)(منظور ما از تقویت کننده یا تشویق و جایزه الزاما دادن یک شی یا خوراکی نیست. تشویق میتونه فیدبک کلامی مثل آفرین یا لبخند و بغل یا دادن یک فیدبک حسی مثل بزن قدش باشه)را ارائه می¬دهد و در صورتیکه صحیح نباشد، مادر پاسخ کودک را تصحیح نموده و دستورالعمل رو ساده تر میکنه و در نهایت دوباره پرسش را مطرح می¬کند.
تعمیم دادن:
در نهایت در شیوه ABA برنامه¬ریزی برای تعمیم مهارت¬های آموخته شده اتفاق می¬افتد. به این صورت که مهارت در محیط¬های مختلف، با مربی¬های مختلف، در ساعات متفاوت روز و به شیوه¬های مختلف تمرین می¬شود.
دادن سرنخ و حذف آن : گاهی لازم است که برای یادآوری و یا تشویق یک کودک به انجام یک رفتار به او بشکل کلامی یا بینایی اشاره و سرنخی داد.
چارت بندی کردن در ای بی ای:
این عقیده ی خوبی است که آنچه رخ می دهد را به موقع روی چارت ثبت کنیم. این کار به ثبت جزئیات و علت یابی و در نتیجه ایجاد یک الگو کمک می کند.برای مثال، کودک مبتلا به اتیسم ممکن است پرخاشگری هایی را 20 دقیقه بعد از ناهار داشته باشد. با ثبت لحظه ای، الگوهای ثبت شده می توانند علت های احتمالی بروز رفتار نامناسب را توضیح دهند، مثل آنچه کودک برای ناهار می خورد و یا اینکه بعد از خوردن این غذا بدخلقی در کودک رخ می دهد؟
بی توجهی، اشاره دارد به اعتنا نکردن برنامه ریزی شده، با توجه به دلایل احتمالی بروز رفتار نامناسب، این راه حل می تواند به عنوان یک راه تأثیرگذار در نظر گرفته شود. در این رویکرد والدین حتی اگر بعد از بدخلقی، اشتباهی دیگر از کودک سر زند، باید به بی توجهی خود ادامه دهند و هیچ بازخوردی به رفتار بدخلقی او نشان ندهند. برای تأثیرگذاری این راه حل نیاز به کوشش و سماجت در بی توجهی است. این را در نظر داشته باشید که شما به رفتار کودک بی اعتنا هستید تا خود کودک مبتلا به اتیسم.
7.یکپارچه سازی حسی(استفاده از راهبردهای حسی)،در این روش تلاش کنید کودکتان را درحالت موازنه حسی قرار دهید و او را در محیط هایی که از لحاظ حسی دچار چالش می کند قرار ندهید.برای مثال قرار گرفتن یک کودک اتیستیک در یک سالن سینما با محرکات حسی بیشمار و ازار دهنده.
8.دادن ماساژ های عمقی برای افزایش گردش خون و آرام سازی (تکنیک ها تو فیلم ها آموزش داده میشه )
9- از همه مهتر←داشتن یک محیط امن برای مطمئن شدن از اینکه کودک مبتلا به اتیسم شما به خود و دیگران یا اموال آسیب نرساند.
10.کنترل رفتار از آغاز بروز، تا اینکه یک دفعه شما تشخیص دهید که رفتار بدخلقی کودک در حال انفجار است،و آنموقع اقدام به مداخله کنید.برای مثال شما پیش بینی میکنید که طبق چارت و جدول کودک این موقغ بدخلق هست یا رفتار های کلیشه ای نشون خواهد داد. دیگه بعد انجامش انتظار نداشته باشید که کودک با معذرت خواهی شما آروم بگیره.برای همین فوراً رفتار کودک مبتلا به اتیسم را نسبت به بعضی محرکات کنترل کنید.
11.استفاده از عبارتهایی به صورت تک کلمه ها برای کمک به کودکتان برای بهبود و سازماندهی رفتارش.این امر می تواند شامل یادآوری به او با گفتن ” نه هنوز” یا ” من منتظرم” به عنوان یک راه برای نهادینه کردن دستورات باشد،
12- استفاده از محرک حسی: 90 درصد کودکان مرکز نسبت به کاربرد اسم خودشون overuse شدن و توجهی به لحن مادر یا اسم خودشون ندارن. برا همین برای کسب توجه کودک و ارتباط گیری باید قسمتی از گردن کودک لمس بشه که بتونه حواسشو جمع کنه. سپس باید مادر و کودک از یکسری علایم و نشانه ها یا تک کلمه ها برای ارتباط سریعتر باهم استفاده کنند.
مثال 1: کودکی هنوز از پوشک استفاده میکنه که مناسب نیست. در ابتدا مادر باید توجه کودک رو جلب کنه و یه نشانه(گفتار نداشته باشه) یا تک کلمه بین خودشون درست کنند که مخصوص مواقع دستشویی داشتن هست. و در نهایت مراحل بعدی رو برای باز کردن کودک از پوشک انجام بده. در صورتی که کودک شما هنوز از پوشک استفاده میکنه میتونین تو جلسه 3 مطرح کنید تا ادامه روند روتوضیح بدم.
مثال 2: بیشتر کودکان ما تو حافظه بینایی یا شنیداری مشکل دارن. از این تکنیک برای برقراری ارتباط میشه استفاده کرد. کودک خسته شده از شنیدن اینکه دقت کن پس تغییر لحن یا عصیانی شدن و یا اینکه هی بگی دقت کن تاثیری نداره.و نیاز داریم به یه سری تک کلمات که برای کودک تعریف شده که اون زمان دقت کردن الزامیه وگرنه از تقویت کننده مثبت یا پاداش خبری نیست
همین رو برای آروم کردن هم میشه استفاده کرد.
13- سرنخ های دیداری، ممکن است به کودکان مبتلا به اتیسم که نمی توانند صحبت کنند، کمک کند. سیستم ارتباط (تسهیل شده)مبادله ی تصویر (PECS)،کارتهای تصویر را به کار می برد که شامل ساکت، توقف، انتظار و دیگر موارد می شود که می تواند کمک کند که کودک بداند از او چه انتظاری داشته اند و دارند.
14- ایجاد جملات با معنی و سریع بین مادر و کودک برای مطمئن شدن از اینکه کودک مبتلا به اتیسم می داند که رفتارش نتیجه ای را که او می خواهد به دنبال نخواهد داشت. بعضی وقتها این مسئله در مکان های عمومی رخ می دهد و باعث ایجاد شرمندگی رنج آوری در مکان عمومی می شود و متاسفانه به دنبال آن، تأمین خواسته های کودک برای آرام کردن این انفجار پرخاشگری و قشقرق، فقط رفتار قشقرق را تقویت می کند.پس به یاد داشته باشد در موقعیت بد خلقی کودک اتیستیک شما فرصت توضیحی برای کودک خود ندارید و فوراً می بایستی این نوع رفتار را خاموش کنید.
15- شمردن می تواند به بعضی از کودکان مبتلا به اتیسم کمک کند .به آنها یاد بدهید تا 3 را بشمارند و تحمل کاریشون رو افزایش بدن
16- کاربرد اشیاء بی تکلف و آشنا برای جهت دادن به توجه. بعضی بچه ها ممکن است مشکلات حسی داشته باشند که نیاز به برآوردن آن داشته باشند. یک شی را انتخاب کنید که مطلوب و مناسب باشد و به بچه در موقعیت های پر استرس آرامش بدهد.برای مثال استفاده از برخی اشیاء صدادار که ممکن است کودکتان از آن خوشش بیاید. گرفتن گردن کودک بجای نامیدن او یا استفاده از فرچه برای کودکی که حس جویی شدیدی دارد
17- وقتی که با هجوم نگاه های افراد ناآشنا مواجه می شوید تمرکز بر فرزند مبتلا به اتیسم خود را حفظ کنید و هرگز به این فکر نکنید که مردم راجع به مهارتهای والدینی شما چه می گویند، چرا که نظر آنها کمکی به شما نمی کند.
نحوه برخورد با کودکان دارای سورفتار در ای بی ای پلاس:
(پرخاشگری -نق زدن –جیغ و داد کشیدن-فحش دادن- کتک کاری) برخی از رفتار هایی که کودک دارای اتیسم در زمان براشفتگی از خود نشان می دهد، جیغ زدن یا سایر سروصدا ها، فرار کردن، تحریک شدید شخصی (تکان خوردن های شدید و سریع ،راه رفتن سریع،صحبت های با خود با خشم و…)، خود پرخاشگری مانند گاز گرفتن خود، سیلی زدن به خود ،کوبیدن به سر یا کوبیدن سر به جایی و… پرخاشگری به دیگران که اصولا نادر هست.
ممانعت حسی (پوشاندن گوشها پوشاندن چشمها یا عقب نشینی کردن)، رفتار جستجوی حسی(زدن خود به مبلمان و یا فشار دادن خود به مبلها یا قرار دادن خود در فضاهای کوچک برای تحت فشار قرار گرفتن)، امتناع از تعامل.، انجام رفتار های تکراری بارها و بارها و بارها همراه با داد یا جیغ و یا همراه با خود پرخاشگری
دلایل و اهداف اصلی کودکان از بدرفتاری از منظر ای بی ای پلاس:
جلب توجه: توجه به جای خاموشی
قدرتطلبی: در واقع کودکانی که در این دسته هستند اعتقاد دارند که هیچکس حتی پدر مادر آنها نمیتوانند به آنها زور بگویند و این کودکان هر آنچه را که بخواهند میتوانند اعمال کنند. در چنین حالتی اگر والدین بهصورت موقتی هم بتوانند کودک را مطیع خود کنند، باز هم بازنده خواهند بود، چون رابطه مؤثر با کودک را از دست خواهند داد و کودک بهطور موقت با آنها سازش خواهد کرد.
راهحل اصلی در برخورد با چنین کودکان (کودکان در جستوجوی قدرت) احتراز از عصبانیت، دوری از جدال و بگو مگو و خصوصاً برخورد قدرتمندانه با آنهاست. در واقع با اعمال قدرت در برابر این کودکان، آنها فقط اهمیت قدرت را یاد میگیرند و در نهایت آن را علیه خود والدین به کار خواهند گرفت.
انتقامجویی در ای بی ای پلاس:
راهکار برخورد با چنین کودکانی این است که والدین در ابتدای امر تشخیص دهند که رفتار انتقامجویانه کودک فقط به دلیل دلسردی وی است و لزوماً به خاطر تنفر از والدین نیست. گسترش روابط دوستانه و مملو از آرامش میتواند در چنین کودکانی حسن نیت ایجاد کند. در غیر این صورت دعواهای مکرر بین والدین و کودکان انتقامجو، سبب احساس شکست در آنها شده
نمایش بیلیاقتی یا عدم توانایی در ای بی ای پلاس:
اگر والدین در برخورد با چنین کودکانی احساس یأس و ناامیدی کنند و از تلاش دست بردارند، فرزندان آنها نیز به همینگونه عمل خواهند کرد. لذا جهت کمک به چنین کودکانی، لازم است والدین در درجه اول از میزان انتقاد بکاهند و به جای آن بر تواناییها و نقاط قوت کودکان خود تأکید کنند. در واقع والدین باید تلاش کنند تا همه تلاشهای کودک را هرچند که بیاهمیت و کوچک باشد تشویق کنند.
وقتی در زندگی فرد دارای اتیسم روال خاصی وجود دارد،این روال باید دنبال شود چراکه این روال می تواند اتفاقات و رویداد های بعدی را پیش بینی کند و این پیش بینی شدن می تواند به ارامش کودک شما کمک کند. (البته در کاردرمانی تلاش من برای شکستن این الگو ها و کنترل آشفتگی با ABAو در نهایت تلاش برای تعمیم دادن اون الگوی نامنظم تو بازی های دیگه هست.)
از برنامه های مصور استفاده کنید. این برنامه ها به کودک کمک می کند برنامه روزانه خود را به صورت بصری بداند و پیش بینی کند که بعد از خوردن ناهار می تواند بازی کند یا بخوابد ویا……(من تو هوم ویزیتام از کودک حین انجام کار های روزانش و بازی های کاردرمامی عکس تهییه کردیم و پرینت رنگی گرفتیم. روی یخچال یا تخته وایت برد کودک برنامه روزانه کودک رو میچسبوندیم با آهنربا و حتی بازی هایی که قراره انجام بشه طی یک جلسه رو هم با همین روش با نظم و برنامه ریزی بهش میگیم. جالب اینجاست که از هفته های دوم و سوم خودشون برنامه ریزی رو شروع میکنند با همین عکسا)
قبل از بازی یا کار با کودک از او اجازه بگیرید چرا که هر گونه بی نظمی در روند بازی یا کارهای روزانه او منجر به آشفتگی و مقاومت و لجبازی خواهد شد. حتی حین بازی برای شرکت توی بازیشون یا آموزش دادن هم ازشون اجازه بخواین.
اگر می دانید که در برنامه روزانه قصد تغییر دارید حتما به شرایط کودک خود توجه کنید. برای پذیرش کودکتان زمان بگذارید. با او حرف بزنید و این تغییرات را با حوصله برای او توضیح دهید.حتی می توانید این تغییرات را برای او قابل پیش بینی کنید. مطمئن باشید کودک تمام توضیحات با زبان ساده را متوجه میشود حتی اکر عکس العملی نشان ندهد. بنابراین پیش کودک از اختلالات وی حرف نزنید و از درمانگر یا پزشک مشاوره نگیرید.
اگر می خواهید محیط جدیدی به کودکتان معرفی کنید این کار را با کمترین محرک انجام دهید.برای نمونه این کار را زمانی انجام دهید که کمترین سر وصدا وجود داشته باشد. اگر قرار است او را برای اولین بار به یک ارایشگاه ببرید.تصاویر ارایشگاه ها را در اینترنت به او نشان دهید. وسایل را به او نشان دهید و انها را توصیف کنید. با فرد ارایشگر صحبت کنید زمانی که محل خلوت هست را انتخاب کنید. اگر حس می کنید به وسایل برقی و صدای انها حساس است درخواست کنید از وسایل غیر برقی استفاده کند و…….با این تمهیدات می توانید شرایط را ارامتر و قابل پیش بینی تر کنید.
ارتباط با کودک خود را به وضوح برقرار کنید. استفاده از کلمات موثر نه منظور رسانی یا اشاره.
برای مثال کودکی گفتار نداره از مادر با اشاره و منظور رسانی طلب آب میکنه مادر الزامیه که خودشو بزنه به اصطلاح به کوچه علی چپ و مجبور کنه کودک رو تا اسمشو بگه یا از آوا های مناسب استفاده کنه. از کودک بخواین به جای استفاده از کلمه این ، توضیح بده که چی میخواد. بگین منظورت از این چیه؟ نتونست بگه با دادن سرنخ ها کمکش کنید منظورشو برسونه.
از فریاد زدن بر روی کودک خود خود داری کنید چراکه این وضعیت باعث وخیم تر شدن اوضاع و ارتباط شما با کودکتان خواهد شد.
به کودک خود زمان بدهید .کودک دارای اتیسم برای پذیرش محیط و یا محرکهای جدید نیازمند کمی زمان است. پس پیش از اینکه انها را به کسی معرفی کنید و مجبور به ارتباط کنید به انها زمان دهید. این امکان را برای انها مهیا کنید تا کمی جایی بنشینند و آرام باشند به خصوص اینکه ان منطقه دارای کمترین محرک باشد.
یکی از مادرانی که با کودک او کار می کردم ایده خوبی داشت ایده این بود که هر زمان کودکم را به جایی می بردم در ابتدا او را به دستشویی ان مکان می بردم وچند لحظه آرمیدگی برای او مهیا می کردم اگر هواکش وجود داشت ان را روشن نمی کردم و اگر نور دستشویی زیاد بود لامپ را روشن نمی کردم و بعد از یک یا دو دقیقه کم کم در دستشویی را باز می کردم تا کودکم با نور و صدای بیرون سازگار شود. این تجربه بخصوص در محیط مطب پزشکان برای این مادر کاربرد داشت.
حرکات تکراری باعث ارامش و تمرکز مجدد کودک بر روی جسم خود می گردد و به کودک ارامش می دهد. یکی از دلایل اصلی حرکات تکراری کودک دارای اتیسم نیز همین امر است که کودک دارای اتیسم با این حرکات ارامش را به خود بر می گرداند و یا خود را تنظیم مجدد می کند
تاب خوردن به عقب و جلو.می توانید این کار را با تنظیم سرعت تاب خوردن کودکتان انجام دهید. اگر به نظر می رسد تاب خوردن شرایط را بدتر می کند این کار را متوقف کنید اما اصولا کودکان دارای اتیسم با تاب خوردن ارام می گردند .
کودک خود را روی صندلی بچرخانید. چرخیدن یک تحریک دهلیزی خوب برای ارمیدگی است.
روش بعدی:راه گریز از بهمریختگی و براشفتگی را به او نشان و یا یاد دهید.
زمانی که کودک شما رفتار براشفتگی و به همریختگی را نشان می دهد می توانید به کودکتان بگویید که میتونی بری توی حیاط. یا میخوای با همدیگه بریم توی حیات یا توی بالکن.همین که کودک شما بدان شما برای او گزینه های زیادی دارید می تواند خیلی کمک کننده باشد.از بالکن رفتن بعنوان تنبیه استفاده نکنید. با این عنوان به کودک مفهوم کنید که میریم هوا بخوریم و حالمون بهتر بشه.
از اسباب بازی های حسی برای ارام کردن کودک خود استفاده کنید.همانطور که پیش از این گفته شد این اسباب بازی ها می تواند از توپ های نرم کوچک شروع شود به عروسک های خز برسد و به خاک رس نرم و خمیر و یا زنگها و یا الات موسیقی ختم شود
از ترامپولین هم می توانید استفاده کنید. یک ترامپولین خانگی داشته بشید تا کودک شما بتواند بر روی ان حرکت های جهشی داشته باشد.
در زمان بهمریختگی و براشفتگی کودک دارای اتیسم این کار ها را انجام ندهید. کودک خود را شرمسار نکنید و او را سرزنش نکنید.
او را تنبیه نکنید تلاش نکنید در حین اینکه کودک شما رفتار بهم ریختگی را نشان می دهد با او منطقی حرف بزنید یا با او بحث کنید.
اجازه ندهید افرادی که از اتیسم اطلاعی ندارند رفتار کودک شما را کنترل کنند.
جمع بندی ای بی ای پلاس
۱- یافتن علت بحران های احساسی
یافتن عواملی که باعث ناراحتی کودکتان می شود می تواند به شما کمک کند که این عوامل ناراحتی را از آنها دور کنید. در واقع این کار باعث آرام شدن کودکان اوتیستیک می شود. سعی کنید رفتار کودک خودتان را تحت نظر داشته باشید و متوجه علت رفتار های مختلفش شوید. اگر پدر و مادرها از عواملی که باعث تحریک کودکشان می شود آگاهی یابند، می توانند از بروز بحران های احساسی آنها جلوگیری کنند.سعی کنید یه دفترچه یادداشت آماده کنید و عواملی که در تحریک فرزندتان نقش دارند را یادداشت کنید. در واقع با اینکار می توانید از بروز بحران های احساسی کودک اوتیستیک خود جلوگیری کنید.
عوامل موثر در بروز بحران در کودکان اوتیستیک شامل: تحریک بیش از حد(صدا، نور)، مشکلات ارتباطی، اضطراب، تغییر در روال روزمره زندگی. قشقرق با بحران احساسی متفاوت است. در قشقرق کودک هدفمند کار می کند و تا زمانی که شما را تسلیم نکند آن را متوقف نمی کند. اما بحران احساسی زمانی بروز می کند که فرد اوتیستیک انقدر دچار استرس و اضطراب می شود که قادر به کنترل خود نیست. تا زمانی که بحران به پایان نرسد قادر به کنترل کردن خود نیست.
۲- پیروی کردن از یک روتین ثابت
وقتی یک روتین ثابتی را دنبال می کنید، کودک قادر است اتفاقاتی که پیش خواهد آمد را پیش بینی کند و این امر کمک به حفظ آرامش کودک می کند. می توانید کودک را از روتین روزانه خود با برنامه های تدوین شده آگاه کنید.اگر می دانید یک روز خاص در این روتین روزانه تغییراتی رخ خواهد داد، سعی کنید از قبل کودک خود را برای آن آماده کنید. قبل از آن روز با کودک خود به صورت واضح و صبورانه صحبت کنید و علت تغییر را برایش توضیح دهید.
زمانی که می خواهید یک محیط جدیدی را به فرزندتان نشان دهید سعی کنید زمانی این کا را انجام دهید که در آن محیط عوامل محرک کمتری وجود داشته باشد. در واقع به این معناست که زمانی آن محیط را معرفی کند که در آن محیط صدا و افراد کمتری وجود دارد.
۳- صحبت کردن واضح با فرزند:
یکی از دلایل اصلی کلافه شدن کودکان اوتیستیک ارتباط کلامی است. سعی کنید با آرامش با کودک خود صحبت کنید و با فریاد و لحن و رفتار تهاجمی با آنها صحبت نکنید، لحن و رفتار تهاجمی با کودک سبب تشدید بحران می شود. اگر برای کودک شما سخت است که ارتباط کلامی داشته باشد، سعی کنید از طریق تصاویر و یا سایر اشکال با او ارتباط برقرار کنید.
۴- پرت کردن حواس کودک از عوامل بحران احساسی
هنگامی که عاملی باعث ناراحتی کوکتان می شود، سعی کنید حواسش را پرت کنید و آرومش کنید. مثلا اسباب بازی مورد علاقش را بیاورید و با او بازی کنید یا فیلمی که مورد علاقش است را با او تماشا کنید.
زمانی که کودک آرام شد، با او درباره علت تحریک شدن و ناراحتی هایش صحبت کنید.
از او بپرسید که چه اتفاقی افتاده و باعث ناراحتیش شده است. با کمک یکدیگر برای جلوگیری از رخ دادن دوباره این پدیده، راه حلی بیابید.
۵- تغییر محیط اطراف کودک
ممکن است حساسیت و تحریک بیش از حد باعث کلافگی فرزندتان شود. هنگامی که این اتفاق پیش می آید، کودک را به یک محیط جدید ببرید یا محیط فعلیش را تغییر دهید. مثلا به نور حساس است نور اتاقش کمتر کنید. اینکارها اضطرابش را کمتر می کند. در بیرون اگر به نور حساس است مثلا از عینک آفتابی استفاده کنید. سعی کنید برای مشکلاتش راه حلی پیدا کنید. درباره اقدامات احتیاطی و دلیل آن ها با فرزندتان صحبت کنید.
۶- به کودک خود فضا و زمان بدهید
گاهی اوقات، کودکان نیاز به زمان دارند تا برای ارتباط دوباره احساس آمادگی کنند. اجازه دهید فرزندتان چند دقیقه در محیطی که محرک های احساسی کمی داشته باشد، بنشیند تا آرام شود. البته هرگز کودک را تنها در اتاق رها نکنید و در اتاق را بر روی آن قفل نکنید. در نظر داشته باشید مکان کودک امن باشد و هرموقع خواست بتواند مکان را ترک کند.
۷- پس از پایان بحران احساسی با فرزند خود صحبت کنید
به جای سرزنش کردن فرزندتان سعی کنید به صحبت با او در مورد راه های پیشگیری از بحران و کنار آمدن با اضطرابش بپردازید.
بعضی از مسائل و موضوعاتی که می توانید درباره آن ها صحبت کنید شامل: -از فرزند خود بپرسید چه عاملی باعث بحران آن شده است و کاملا به حرفهایش گوش دهید. -چگونه می توان در آینده از شرایط مشابه پیشگیری کرد؟ به او راه حل هایی برای کنار آمدن با آن شرایط ارائه دهید.مثل: (استراحت، شمردن از یک تا ده، نفس عمیق، و …). -برای اینکه در آینده با این گونه بحران ها مقابله کند به او یک «نقشه فرار» ارائه دهید.
خوراکیهای موثر در ای بی ای پلاس
خوراکی های دارای منیزیم
یک رژیم متناسب و متعادل و مقوی برای همه کودکان لازم و ضروری است اما منیزیم جایگاه خاصی در رژیم های غذایی کودکان دارای اتیسم دارد. کمبود منیزیم می تواند به تعدادی از علایم منجر شود که مطابق با الگوهای رفتاری است که در کودکان دارای اتیسم دیده میشود. مانند تکان دادن دست و رفتار های تکراری،دندان قروچه،اضطراب ،تمرکز پایین و دامنه توجه کم.با اطمینان یافتن از اینکه منیزیم بخشی از مواد مغذی مصرفی روزانه است می توان این علائم را کاهش داد و با کاهش این علائم می توان رفتار درمانی موثرتری برای کودک دارای اتیسم مهیا نمود.کنجد و فراورده های ان،اجیل ها،سبزی ها و… از منابع غنی منیزیم اند.
روغن ماهی
مقادیر بالای امگا 3 می تواند باعث افزایش تعاملات و معاشرت در افراد دارای اتیسم گردد و همچنین می تواند رفتار های بیش فعالانه و مخل کننده در اثر ان کاهش یابد. کودکانی رفتار هایی مانند کم توجهی و یا حواس پرتی و رفتار بیش فعالانه دارند با مصرف کمتر شکر و قند می توانند علائم کمتری نشان دهند.
حذف رفتار کلیشه ای در ای بی ای پلاس:
چرا حذف رفتارهای تکراری و کلیشهای ضروری است؟ بیش از ۴۰ درصد از کودکان دارای اوتیسم با رفتارهای تکراری و کلیشهای درگیرند و این موضوع در مورد پسران بیشتر است.-رفتارهای کلیشهای باعث میشود توجه کودک از محیط اطراف کم شود.-رفتارهای تکراری و کلیشهای گاهی میتواند باعث آسیب به خود کودک شود. -رفتارهای کلیشهای می تواند عملکرد روزانه فرد دارای اوتیسم را مختل کند. -حرکات کلیشه ای کودک را متفاوت نموده و مانع فرصتهای معاشرت و ارتباط کودک با دیگران میشود. -گاهی مشکلات حسی و تعادلی باعث بروز رفتارهای کلیشهای میشود. رفتار های تکراری کودکان اتیستیک می تواند یکی از معضلات خانواده ها در امر تحصیل و یادگیری باشد و یکی از دلایل استرس خانواده.
نکات قابل توجه برای حدف رفتار کلیشه ای با روش ای بی ای پلاس:
1.رفتار های تکراری اضطراب را کاهش می دهد. 2. بعد از وبینار من انتظار دارم ازتون کودکتون یه برای پیاده روی روزانه داشته باشه چرا که ارتباط مادر و فرزند بهتر میشه و.رفتار های تکراری کودکان اتیستیک بعد از دویدن ویا پیاده روی سریع کاهش می یابد.
3.اگر خاطرتون باشه من گفتم تو کاردرمانی الگوی حرکات منظم رو میشکنم چرا؟ چون .یکی دیگر از راهکارهای متخصصان اتیسم بالا بردن تحمل کودک در برابر تغییرات است برای مثال یک کودک اتیستیک ممکن است در برابر به هم ریختگی ترتیب اسباب بازی های خود دچار به هم ریختگی،اضطراب و رفتار های تکراری شود. در این حالت دریافت پاداش در برابر تحمل بیشتر بر تغییر می تواند کمک کننده باشد.این کار کودک را برای تحمل تغییرات بیشتر و بزرگتر اماده می کند.
استفاده از بازی برای حدف: رفتار کلیشه ای در صوریکه با صرف انرژی انجام شود کودک بعد از مدتی خسته شده و شروع به ترک اتوماتیک آن میکند. مثال هایی که میزنم برای همه قابل تجویز نیست و رفتار کلیشه خود را یادداشت کنید تا بازی اختصاصی طراحی شود.
به خط كردن اسباب بازي ها : استفاده از چسب های ولکرو.(چسب کفش) این روش برای اسباب بازی های ریز استفاده میشود.در اینصورت کودک قبل از اینکه بخواهدبا اسباب بازی ها بازی کند .مجبور میشود با صرف انرژی اسباب بازی هارواز چسب جدا کنه، برداره و بچینه و به مرور زمان ترک میکنه چون صرف انرزی براش داره
مثال2. تاب بازی .با استفاده از کش پیلاتس . کش پیلاتس را جلوی شکم کودک بگیرید موقع تاب بازی و مقاومت بدین به اینکه بره جلو.
چرخیدن. استفاده از کش پیلاتس. کودک یک سمت کش را که سمت دیگر آن به جایی مثل ستون بسته شده است، بگیرد. و با پرخیدن کش نیز کشیده خواهد شد و صرف انرژی میکند برای ادامه دادن.
پرش زیاد.(تمییز رفتار کلیشه ای از حس جویی توسط تراپیست) چنانچه تشخیص رفتار کلیشه ای گرفت. باید از ویت کاف استفاده شود یعنی افزایش وزن دور مچ پای کودک قبل از بروز رفتار کلیشه ای.
تفکیکی تقویت تفکیکی درمانی مبتنی بر تقویت است که شامل ارائه تقویت در زمانی است که؛ مشکل رفتاری وجود ندارد؛ یک رفتار مناسب بروز می¬یابد؛ بروز یک رفتار مناسب که با رفتار مشکل¬ساز مخالف است؛ بروز تعداد کم یک رفتار؛ بروز تعداد زیاد یک رفتار
کنترل محرک رفتار در حضور و نه در غیاب یک محرک تشخیصی رخ می¬دهد. جریمه کردن جریمه کردن شامل گرفتن یک محرک تقویت کننده از فرد، زمانی که رفتار ناسازگار از وی سر می¬زند. خاموشی حذف تقویت از یک رفتار که قبلا تقویت دریافت کرده است.
یکی از روش های سان رایز: قبل از حدف رفتار کلیشه ای از اون برای ارتباط گیری استفاده کنید.
پیوستن به رفتار کلیشه ای (تقلید فعالیتها یا حرکات کودک)
در اینجــا توجــه بــه دو نکتــه الزم و ضـروری اسـت. اول اینکـه ممکـن اسـت در ایـن دام گرفتـار شــوند کــه حــرکات کــودک را بــدون هیــچ میــل و انگیــزهای تکــرار کننــد. ایــن امــر باعــث میشــود اعتمــاد کامــل شــکل نگیــرد و پــل ارتباطــی والد-کــودک بــه شــدت تخریــب شــود. والدیــن بایــد در ایــن مرحلــه، بــدون ادا در آوردن و وانمــود ً کـردن، رفتـار فرزنـد خـود را عینـا تکـرار کننـد.
بـرای مثـال اگر فرزنـد رفتـار کلیشـهای بـال بـال زدن دارد، والـد نیـز بـا عشـق و عالقـه آن رفتـار را بـدون کـم و کاسـت تکـرار کنـد. نکتـه دوم اینکــه ایــن مرحلــه، بــه هیــچ عنــوان وقــت آمــوزش، بــازی و ارائـه بازخـورد و… نیسـت. ایـن مرحلـه فقـط ملحق شـدن نام دارد.
مسئولیت پذیری در فرزندان با ای بی ای
نشان دادن و گفتن
زمانی که کاری به فرزند خود میسپارید، باید نحوه انجام آن را از قبل به او گفته باشید یا اینکه آن را به زبان ساده برایش توضیح دهید و از او بخواهید تا به شما ثابت کند که خوب متوجه حرف شما شده است. تکرار مراحل و بهبود حافظه شنیداری و working memoryبه عنوان مثال اگر از کودک خود میخواهید در چیدن میز به شما کمک کند، اول باید مراحل کار را به سادگی برایش بگویید. در ابتدا ممکن است کار برای کودک دشوار باشد، اما شما باید صبر و حوصله داشته باشید و در مراحلی که کار سپرده شده برای کودکتان پیچیده میشود، در کنارش باشید و به او کمک کنید.
مسئولیت را با سرگرمی ادغام کنید. برای اینکه وارد دنیای کودک و نوجوانمون بشیم باید مثل خودش باشیم و کلید ورود به دنیاشون برای هر چیزی بازی و طراحی بازی هست. شما میتوانید برای ترغیب کودک به جمع کردن وسایل بازیاش مسابقهای ترتیب دهید. مثلا بگویید: «من قرار است آشپزخانه را مرتب کنم و تو اتاقت را مرتب کن. ببینیم چه کسی زودتر و با دقت بیشتر کارش را انجام میدهد».
از تهدید کردن خودداری کنید
یکی از راه های افزایش مسئولیت پذیری در کودکان این است که میبایست قوانینی واضح و روشن را برایش وضع کنید و البته آن را بدون تهدید بیان کنید. مثلا اگر فرزند شما میگوید که بیسکویت میخواهد، میتوانید به او بگویید که اگر پشت میز بنشینی، میتوانی بیسکویت بخوری.
مثال های خوب برای کودک بزنیدبه عنوان مثال زمانی که لباسها را در کمد قرار میدهید یا سوئیچ خود را در جای مناسبی میگذارید، در مورد اهمیت قرار گرفتن هر وسیلهای در سر جای خود با کودکتان صحبت کنید و این گونه به او نشان خواهید داد چرا چنین کارهایی اهمیت دارند. مثلا بگویید: «من کلیدهام رو اینجا قرار میدم تا اگر قرار شد برم بیرون مجبور نباشم کل خونه رو دنبالش بگردم».
روی تلاش تمرکز داشته باشید، نه نتیجه
سعی کنید زمانی که کودکتان در تلاش برای سروسامان دادن به کاری است، او را مورد انتقاد قرار ندهید یا وی را به هیچ وجه تمسخر نکنید و اجازه این کار را هم از سایرین سلب کنید. درواقع چنین کارهایی باعث میشوند تا اعتماد به نفسش ضعیف شود. در عوض میتوانید از او بخواهید تا در انجام کار کمکش کنید. یا اینکه پیشنهادات دلگرم کننده بدهید و راهنماییاش کنید.
در این راستا شما باید تلاش کنید تا یک خانواده بدون سرزنش ایجاد کنید. درواقع همه ما وقتی خرابکاری صورت میگیرد، میخواهیم شخص دیگری را مقصر جلوه دهیم. پس باید این راهکار را از خودمان شروع کنیم. زمانی که ما مسئولیت کارهایمان را بپذیریم و آن را بازگو کنیم، کودک به صورت غیر مستقیم میآموزد که اگر کار اشتباهی از وی سر زد، میتواند بدون ترس از طرد شدن یا مورد سرزنش قرار گرفتن آن را بازگو کند و در صورت نیاز کمک بخواهد.
کودک باید مسئول خواسته هایش باشد
اگر کودکتان از شما هدیه گران قیمتی به عنوان مثال یک دوچرخه گران میخواهد، حتما از او بخواهید تا در این راه به شما کمک کند. در اینجا میتوانید راهنمای خرید دوچرخه را نیز مطالعه کنید. به هر حال شما میتوانید پیشنهاد دهید که مثلا برای چنین هدیهای باید نصف مبلغ را بپردازد. چگونه؟ میتوانید به او پیشنهاد دهید تا پولهایش را ذخیره کند و زمانی که به اندازه لازم برای خرید وسیله مورد نظر رسید آن را در اختیارتان قرار دهد و بتوانید آن هدیه را تهیه کنید.
با این روش هم کودک با فواید ذخیره پول آشنا میشود و هم یاد میگیرد برای به دست آوردن هر چیزی میبایست تلاش کرد. شاید در میانه راه کودکتان شکست بخورد، اما رفتار تشویقکننده شما حتما به او در این زمینه کمک خواهد کرد. پس او را نترسانید و اجازه بدهید اگر برایش سخت است، چند بار هم که شده این کار را امتحان کند.
آب خواستن. در یخچال رو خودش باز کنه یا لیوان مخصوصش رو خودش بیاره.
بگذارید کودکان احساس مفید بودن داشته باشند
یکی دیگر از راهکارهای افزایش مسئولیت پذیری در کودکان این است که کارهای سادهای که از عهدهشان بر میآیند را به آنها واگذار کنید. در این صورت آنها احساس مفید بودن میکنند و سعی میکنند بیشتر در کارها مشارکت داشته باشند.
به کودک خود بیاموزید تا مسئولیت تعامل با دیگران را بپذیرد
به عنوان مثال زمانی که کودکانتان با هم دعوا میکنند، نباید آنها را در ابتدا و به صورت مستقیم مجبور به عذرخواهی کنید. شما باید اول سعی کنید حرفهایشان را بشنوید و منطقی قضاوت کنید و اگر نیاز به معذرت خواهی باشد به همراه کودک خود به این نتیجه برسید که باید از خواهر یا برادرش عذرخواهی کند. یا برای اینکه بتوانید همدردی بیشتری با او داشته باشید.
ممکن است نیاز باشد داستانی مرتبط نیز برایش بخوانید یا بازگو کنید.(داستان های اجتماعی برای کودکان .تمام کودکان ما باید این سری کتاب هارو داشته باشن) کودکان ارتباط خوبی با داستان برقرار میکنند و همذات پنداری خوبی خواهند داشت. مادر میاد کودک رو مجبور میکنه سلام بده. اینکار مادر غلطه چون بدون هیچ تقویت کننده مثبتی به زور این کارو انجام میده و تا تهشم یاد نمیگیره.
مسئولیت پذیری با شرکت دادن کودک در کارهای خانه:
کوچک بودن فرزندتان به این معنی نیست که او نمیتواند در هیچکدام از کارهای خانه به شما کمک کند. یکی از ساده ترین راهکارها برای افزایش مسئولیت پذیری کودکان این است که آنها را در فعالیتهای سادهای نظیر خرید کردن، تمیز کردن خانه، غذا پختن و… مشارکت دهید.برای مثال مادری داشتیم که احساس شرمساری می کرد از اینکه با بچش بره بیرون بخاطر رفتار های نامناسبش و اینکه هر چیزی که میبینه میخواد یا ناتوان هست تو برقراری ارتباط با فروشنده.درسته که از 3 سالگی تا 8 سالگی اومده کاردرمانی اما نمیتونه خرید رو به تنهایی انجام بده.
یکی از دلایلش اینه که مادر تمرکز داشته فقط رو مهارت های حرکتی کودک و از مهارت های زندگی کودک غافل شده. کودک شما باید برابر با سنش تو خونه مسئولیت داشته باشه. چنانچه شکیبا باشید و با روش زنجیره سازی فعالیت های روزانه ADL رو به کودکتون آموزش بدین اون موقع مقدمه برای پذیرش مسئولیت رو تموم کردین. مثلا کودکی که روی زمین میخوابه ومیتونه راه بره و حمل وسایل داشته باشه باید بالش خودشو هر روز صبح ببره بذاره تو کمد یا روی تختش.
همکاری فرزندتان با شما احساس عزت نفس و استـقلال کودکان را تقویت میکند. همچنین این رفتار شما به او میفهماند که برای پذیرفتن مسئولیتها او را باور دارید.
افزایش مسئولیت پذیری در کودکان با وضع قوانین
شما نمیتوانید انتظار داشته باشید بدون اینکه به فرزندتان بگویید، او تمام کارها و وظایفش را انجام دهد. پس لازم است کمک کنید تا کودک وظایف خود را بشناسد و با قوانین محیطهای مختلف نظیر خانه یا مدرسه آشنایی پیدا کند. هرچقدر قــوانین در خانه به طور واضحتری تعریف شده باشند کودکان به شیوه بهتری به آنها پاسخ خواهند داد. مثلاً برای اینکه فرزندتان تکالیف مدرسهاش را انجام دهد میتوانید زمان خاصی را در روز مشخص کنید و پس از آن به او اجازه دهید تا کارهای مورد علاقهاش را انجام دهد.
همچنین برای صرف ناهار کودک خود یک برنامه مشخص داشته باشید و به کودک خود بیاموزید که خودش باید غذای خود را میل کند. انجام این برنامهها به صورت یک قانون منظم در خانه به افزایش مسئولیت پذیری و آمـوزش نظم به کودکان کمک خواهد کرد. توجه داشته باشید که قوانین نباید خشک و تغییرناپذیر باشند. بلکه باید از انعطاف پذیر و درقالب بازی باشند تا هر زمان که لازم شد بر اساس نیازهای کودک تغییر کنند. استفاده از نشانه یا تک کلمه موثر
مسئولیت پذیری در کودکان را با ای بی ای تشویق کنید
گفتن جملاتی نظیر اینکه “من به تو افتخار میکنم” در تقویت روحیه مسئولیت پذیری کودک نقش بسزایی دارد.
به جای سرزنش یادآوری کنید.
تصور کنید فرزندتان مسئولیتهای خود نظیر انجام تکالیفش را دائم به تعویق بیاندازد. بسیاری از والدین با مشکلات مرتبط با تکالیف مدرسه مواجه هستند و در این شرایط با جملاتی نظیر “چرا تکالیفت را هنوز انجام ندادی” یا “چرا هیچ وقت کارها را درست و به موقع انجام نمیدهی” تلاش میکنند که کودک خود را به انجام کارهایش ترغیب کنند. در حالی که استفاده از جملات اینچنینی (سرزنش و اجبار)، تنها مقاومت او را در برابر مسئولیت پذیر بودن افزایش میدهند.
برای مثال اگر فرزندتان هنوز تکالیف خود را انجام نداده و اصرار میکند که او را به پارک ببرید. میتوانید به او بگویید که “من خیلی دوست دارم که تو را به پارک ببرم اما تو باید اول تکالیفت را انجام بدهی در این صورت میتوانیم زمان بیشتری در پارک بمانیم”. در واقع آنچه که اهمیت دارد این است که به فرزندتان بفهمانید شما در کنار او هستید نه در یک جبهه مقابل.
نوشتن برنامه برای افزایش مسئولیت پذیری در کودکان:
نوشتن برنامههای روزانه از همان سنین کودکی لازم است. چراکه به زندگی فرزند شما نظم میدهد و نیاز است که در سنین بالاتر خواه یا ناخواه این مهارت را بیاموزد. ابتدا میتوانید در نوشتن برنامههای روتین به کودک خود کمک کنید. برای اینکار یک کاغذ بردارید و در ستون سمت چپ کارهایی که لازم است کودک در یک روز انجام بدهد را بنویسید و ساعتهای روز را هم در ستون دیگر یادداشت کنید.
برنامهها میتواند شامل تفریحات، وظایف کودک در خانه و درس خواندن او باشد. استفاده از تصاویر کودک و چسباندن روی یخچال.
این کار به کاهـش اضطراب کودکان اتیستیک و آموزش نظم بسیار کمک کننده خواهد بود و میتواند به درستی زمان خود را مدیریت کند. چون علاقه دارند از روال خاصی پیروی کنند. تو این حیطه از تکنیک های مدیریت زمان هم میتونین استفاده بکنین.
به کودک خود هرگز نگویید بیمسئولیت
در صورتی که شما فرزندتان را بیمسئولیت خطاب کنید او به این باور میرسد که بیمسئولیت است و تغییر این نگرش در کودکتان سخت میشود. در صورتی که واقعا کودکتان مسئولیت در کارهایش ندارد نیاز نیست او را با این اسم خطاب کنید؛ بلکه این مهارت را در او افزایش دهید.
نقش یک الگوی مسئولیت پذیرباید داشته باشید
سایر اعضای خانواده نیز باید تصویری از یک فرد مسئولیتپذیر را به خوبی به دانش آموز ارائه دهند.
عدم مسئولیت پذیری را ریشه یابی کنید. ترس از اشتباه را از بین ببرید
افزایش دستورپذیری و کنترل لجبازی کودک با روش ای بی ای پلاس
سعی کنید به کودک خود گوش بدهید
سعی کنید با کودک خود ارتباط دوستانه برقرار کنید به عنوان مثال اگر کودک ۶ سالهای در حال تماشای تلویزیون است و از زمان خاموش گذشته است مجبور کردن او برای خوابیدن هیچ کمکی به شما نخواهد کرد. در عوض سعی کنید کنار او بنشینید و به او نشان بدهید که به آنچه که نگاه میکند علاقه دارید هنگامی که شما چنین رفتاری را از خود نشان میدهید کودک نیز واکنش نشان خواهد داد. کودکانی که با پدر و مادر خود رابطه دوستانه دارند و معمولاً تمایل بیشتری برای همکاری خواهند داشت. برقراری یک رابطه دوستانه با کودک بدون شک باعث میشود که برخورد با او راحتتر شود و بهتر به شما گوش دهد.
چند گزینه در اختیار او قرار دهید
کودکان لجباز میتوانند خودشان یک ذهنیت کلی داشته باشند و همیشه دوست ندارند به آنها گفته شود که چه کاری انجام دهند یا چه کارهایی را نباید انجام بدهند به عنوان مثال اگر شما به کودک ۴ ساله خود بگویید که باید ساعت ۹ شب بخوابد جوابی که دریافت خواهید کرد یک نه بلند است یا اگر به کودک شش ساله خود بگویید که آن اسباب بازی که شما انتخاب کرده اید را بخرد او هرگز چنین کاری را انجام نخواهد داد. در چنین شرایطی که چند گزینه را در اختیار کودک خود قرار بدهید
به عنوان مثال به جای آن که به او بگویید که باید بخوابد از او بپرسید که دوست دارد قبل از خواب داستان شماره یک را برایش بخوانید یا داستان شماره دو در این شرایط احتمالاً کودک شما با قاطعیت میگوید که نمیخواهد بخوابد. در این حالت شما باید تلاش کنید آرامش خود را حفظ کنید و به او بگویید خب این تنها گزینه پیش روی تو نبود. شما میتوانید همان پیشنهاد را بارها و بارها تکرار کنید و تا حد امکان خونسردی خود را حفظ کنید. هرچه خونسردی شما بیشتر باشد و بر تکرار کردن تاکید داشته باشید.
احتمال تسلیم شدن کودک شما بیشتر خواهد بود. به خاطر داشته باشید که بیان کردن گزینههای پیشنهادی مختلف برای کودک خوب نیست در عوض سعی کنید دو یا سه گزینه پیشنهادی را در اختیار او قرار دهید و از کودک خود بخواهید یکی از آنها را انتخاب نماید.
آرامش خود را حفظ کنید
فریاد کشیدن بر سر کودکی در حال نافرمانی و لجبازی باعث میشود که یک گفتگوی عادی بین شما به یک چالش و جدل بزرگ تبدیل شود. اگر شما آرامش خود را از دست بدهید کودکتان این رفتار را به عنوان مقدمهای برای درگیری لفظی تلقی خواهد کرد که این امر فقط باعث بدتر شدن شرایط میشود. همه چیز به خود شما بر میگردد با کودک خود یک گفتگوی آرام داشته باشید تا به انجام کاری بپردازد که از او خواسته شده است یا به لجبازی بیشتر ادامه بدهید.
به کودک خود کمک کنید یاد بگیرد که باید یک رفتار یا کار خاص را به خوبی انجام دهد. از هر روشی که باعث میشود تا آرامش داشته باشید کمک بگیرید مانند ورزش کردن، مدیتیشن یا گوش دادن به موسیقی. آرام سازی ذهن و گوش دادن به موسیقیهای آرامش بخش در منزل باعث میشود که آرامش بهتری داشته باشید. سعی کنید برنامه خود را طوری تنظیم کنید که فرزند شما نیز به موسیقی گوش دهد و گاهی اوقات نیز آهنگ مورد علاقه او را پخش کنید. در این شرایط شما میتوانید توجه او را به خود جلب کنید تا از میزان لجبازی او بکاهید.
به کودک خود احترام بگذارید
کودکان لجباز که تمایل زیادی برای آزادی عملکردی دارند نسبت به اینکه شما چگونه با آنها برخورد میکنید حساسیت بسیار زیادی خواهند داشت به همین دلیل باید کاملا دقت کنید و مراقب تن صدای خود، زبان بدن و کلماتی که استفاده میکنید باشید. هنگامی که شما با رفتار خود باعث ناراحت شدن فرزندتان میشوید او هم تلاش میکند از خودش دفاع کند و بهترین کاری که میتواند انجام دهد سرکشی و نافرمانی و لجبازی است.
از جملاتی مانند ‘بیا این کار را انجام بدهیم، نظرت درباره این کار چیست؟ دوست دارم با هم این کار را انجام بدهیم’ استفاده کنید.
از او سوالاتی مانند ‘چه چیزی تو را ناراحت کرده است؟ آیا چیز مهمی وجود دارد؟ آیا چیزی میخواهی؟ را بپرسید. شما با این کار به او نشان میدهید که به عقاید و خواستههای کودک خود احترام میگذارید و برای گوش دادن به صحبتهای او وقت دارید.
گفتوگو و مذاکره ضرورتا به این معنا نیستند که شما باید همیشه به خواستههای کودک خود بدهید بلکه بدین معناست که همه جوانب را بررسی کنید. به عنوان مثال کودک شما دوست ندارد ساعت ۹ شب بخوابد سعی کنید به جای وادار کردن او برای زود خوابیدن با او در خصوص ساعت مناسب برای خواب صحبت کنید. دیدگاههای کودک خود را درک کنید
چگونه به کودک لجباز خود با روش ای بی ای غذا بدهیم؟
از روشهای خلاقانه برای غذا دادن به فرزند کوچک خود استفاده کنید. از او بخواهید برای آماده کردن میز غذا به شما کمک کند. او را تشویق کنید که قبل از پس زدن غذا آن را امتحان کند از هرگونه خوراکی مقداری روی میز قرار دهید و به او حق انتخاب دهید. در صورتی که کودک شما غذایش را کامل خورد با دادن دسر مورد علاقه اش او را تشویق کنید.
.