همکاران ما در مرکز آموزش و توانبخشی یاشام آماده ارایه ارزیابی و مشاورات لازم در حیطه رشد گفتار و زبان، حرکت، شناخت و رشد روانی و دستگاههای دیجیتال و تاخیر در رشد است. این فعالیتها و خدمات تخصصی توسط گفتار درمانی، کاردرمانی، روانشناسی و مشاوره انجام می گیرد. برای دریافت مشاوره رایگان با ما تماس بگیرید.
کودکانی که از بدو تولد در معرض وسایل الکترونیکی اطلاعات و محتواهای دیجیتالی قرار می‌گیرند با عنوان کودکان دیجیتالی شناخته می‌شوند همان گونه که می‌دانیم استفاده از تجهیزات الکترونیکی و دستگاههای هوشمند مانند تبلت موبایل کامپیوتر لپ تاپ گسترش استفاده از آنها به طور فزاینده‌ای باعث شده است که کودکان نیز در معرض این دنیای مجازی قرار گیرند و روی مهارتهای شناختی حرکتی ذهنی یادگیری و کلاً تمام ابعاد رشدی آنها تاثیرات مثبت و منفی را بر جای بگذارد.
استفاده کودکان از تکنولوژی‌های دیجیتال و تاثیرات مثبت و منفی آن
استفاده از این تکنولوژی‌ها در زندگی کودکان تاثیرات عمیق مثبت و منفی زیادی را می‌گذارد که در ادامه مقاله در مورد آنها با هم صحبت خواهیم نمود
مزایای دسترسی و استفاده از وسایل الکترونیکی و دیجیتال در کودکان
از مهمترین مزایای دسترسی کودکان به فناوری‌های دیجیتال و تکنولوژی‌های آن دسترسی کودکان به حجم وسیعی از اطلاعات و افزایش دانش از طریق آن است
یکی از مهمترین مزایای استفاده از تکنولوژی‌های دیجیتال دسترسی انسان‌ها به دوستان و خانواده خود در سراسر جهان است این وسایل و تجهیزات کمک می‌کنند که ارتباطات ین فردی گسترش یافته و دسترسی انسان‌ها به همدیگر آسان‌تر انجام گیرد و کودکان نیز از این مزیت وسایل الکترونیکی استفاده می‌نمایند.
استفاده از این تکنولوژی تاثیرات بسیار مثبت دیگری نیز روی یادگیری انسان‌ها گذاشته است این تکنولوژی سبب شده است که بسیاری از نرم‌افزارها گجت‌ها و تجهیزات الکترونیک برای یادگیری تعاملی به کار گرفته شود و به صورت تعاملی و جذاب مطالب جدیدی را به انسان‌ها یاد بدهیم و از این ویژگی مثبت کودکان نیز بهره‌های زیادی را می‌برند. به گونه‌ای که کلیه فعالیت‌های یادگیری و یاد دهی در کودکان با استفاده از این تکنولوژی‌ها و ابزارهای مدرن آموزشی تحت تاثیر قرار گرفته و تغییرات شگرفی را در روش‌های یادگیری به وجود آورده است.
دسترسی به این تکنولوژی‌های مدرن سبب شده است که کودکان مهارتهای دیجیتال را زودتر یاد گرفته و آنها را در زندگی روزمره خود به کار گیرند آنها هم اکنون می‌توانند با بهره‌گیری از این تکنولوژی‌های دیجیتال مهارتهای دیجیتال خود را افزایش داده و کارهایی مانند برنامه نویسی و طراحی را نیز یاد بگیرند
معایب دسترسی و استفاده از وسایل الکترونیکی و دیجیتال در کودکان
مانند تمام فعالیتها و مهارتهای دیگر زندگی انسان‌ها استفاده بیش از حد از فناوری و تکنولوژی‌های دیجیتال عواقب منفی زیادی را نیز روی زندگی انسان‌ها بر جای می‌گذارد که در ادامه روی عواقب منفی استفاده بیش از حد از این تکنولوژی با هم صحبت خواهیم نمود.
کودکان چقدر باید در مقابل یک صفحه نمایش بگذرانند؟ رسانه های دیجیتال چه نقشی در زندگی یک کودک در حال رشد دارند؟ تحقیقات تأیید می کند که صرف زمان بیش از حد کودک در جلوی تلویزیون و مانیتور می تواند اثرات مضری در زمینه های زیر داشته باشد
یکی از مهمترین تاثیرات منفی که استفاده از دستگاههای دیجیتال روی کودکان می‌گذارد ایجاد اختلالات و مشکلات خواب می‌باشد دستگاههای دیجیتال عموماً نور آبی را تولید می‌کنند که این نور روی الگوی خواب کودکان و مغز آنها تاثیرات منفی گذاشته باعث اختلالات خواب و رشدی می‌گردد
استفاده بیش از حد از تکنولوژی‌های دیجیتال باعث می‌شود که برخی مشکلات ذهنی و رفتاری در کودکان افزایش یابد مطالعات نشان داده است که کودکانی که بیش از حد از تکنولوژی‌های دیجیتال استفاده می‌کنند مشکلات رفتاری ذهنی و شناختی بیشتری را نسبت به سایر کودکان دارند استفاده بیش از حد ز تکنولوژی‌های دیجیتال باعث افزایش پرخاشگری اضطراب افسردگی در کودکان می‌گردد
ماهیت استفاده از تکنولوژی‌های دیجیتال به گونه‌ای است که فرد باید در جلوی آن بنشیند زمان زیادی را صرف کند و کار با آن را به صورت ساکن در یک جا نشسته انجام دهد این عامل خود باعث کاهش فعالیت فیزیکی و مشکلات سلامتی مرتبط با آن در کودکان و بزرگسالان می‌گردد
نکته مهم دیگری که باید مد نظر قرار دهیم ین است که در هنگام استفاده از تکنولوژی‌های دیجیتال ما به صورت مصنوعی و غیر واقعی تعامل با جهان اطراف و دیجیتال می‌پردازد این تعاملات مجازی می‌تواند جایگزین تعاملات واقعی در دنیای واقعی باشد و در صورتی که کودک بیش از حد ر معرض تکنولوژی‌های الکترونیکی قرار گیرد در مهارتهای اجتماعی دچار ضعف خواهد شد که این خود یکی از بزرگترین معایب استفاده از تکنولوژی‌های دیجیتال است.
به دلیل ماهیت تکنولوژی‌های دیجیتال و قابل اجرا بودن به صورت انفرادی و برخی علل دیگر کودکان به استفاده از اینترنت و بازی‌های آنلاین وابستگی پیدا می‌کنند که این اعث مشکلاتی در ابعاد رشدی و تکاملی کودکان می‌گردد. دستگاههای دیجیتال و تاخیر در رشد یکی از مهمترین مواردی است که امروزه باید از آن اطلاعاتی داشت. در جامعه‌ای که دائماً به دستگاه‌ها متصل است ، کودکان بطور روز افزونی با مونیتور مواجه می‌شوند . بنابراین دستگاه های دیجیتال نقش مهمی در سلامت و رشد کودکان دارند.
آیا دستگاههای دیجیتال باعث تاخیر گفتار و زبان و رشد می گردد؟
مطالعات نشان می دهد که افزایش استفاده از موبایل در میان کودکان خردسال می تواند منجر به تاخیر در رشد شود.
اما ممکن است خود دستگاه ها مشکلی نداشته باشند. در عوض، افزایش زمان صرف شده در مقابل صفحه نمایش به معنای زمان کمتری برای فعالیت‌های واقعی و تقویت مغز است.
در کودکان خردسال، به‌ویژه آن‌هایی که زیر 2 سال سن دارند، تعامل اجتماعی چهره به چهره و کاوش عملی از نظر رشد بسیار مهم است. “همه زمینه های رشد از جمله مهارتهای اجتماعی-عاطفی، زبانی، شناختی و حتی حرکتی به بازی بدون ساختار با یک مراقب قابل اعتماد وابسته است.” می توان نتیجه گیری نمود که دستگاههای دیجیتال و تاخیر در رشد یکی از مباحث مهم در رشد کودکان است.
دستگاههای دیجیتال و تاخیر رشد گفتار:
دکترمعصومی مدیر گروه گفتاردرمانی دانشگاه علوم پزشکی تبریز و موسس یاشام می گوید : مطالعات افزایش زمان نمایش را با تاخیر در گفتار بیانی مرتبط می‌دانند. از جمله اینکه کودکان چگونه از صداها و کلمات استفاده می‌کنند. چگونه کلمات را برای برقراری ارتباط به هم می‌چسبانند. کودکانی که نمی‌توانند خود را بیان کنند، به راحتی ناامید می‌شوند. برای برآورده کردن نیازهای خود رفتارهای نادرست انجام دهند.
رشد اجتماعی و دستگاههای دیجیتال و تاخیر در رشد:
دکترمعصومی مدیر گروه گفتاردرمانی دانشگاه علوم پزشکی تبریز و موسس یاشام می گوید : تعامل بین کودک و مراقب زمانی که یکی از طرفین در حال تماشای تلویزیون یا تمرکز بر روی یک دستگاه دیجیتال است، متوقف می شود. “این شامل از دست دادن حالت چهره و از دست دادن مبادلات زبان بدن است. این نشانه ها برای کودکان کلیدی برای یادگیری به منظور تفسیر نشانه های اجتماعی است.” همین عامل، عامل مهمی در دستگاههای دیجیتال و تاخیر در رشد است.
دستگاههای دیجیتال و تاخیر در رشد تاثیر آن بر تمرکز و توجه:
دکترمعصومی مدیر گروه گفتاردرمانی دانشگاه علوم پزشکی تبریز و موسس یاشام می گوید :
کودکان معمولاً مهارتهای اجرایی سطح بالاتری مانند کنترل تکانه، تنظیم هیجانی و تفکر انعطاف‌پذیر را از رسانه‌های دیجیتال نمی‌آموزند. آنها این چیزها را از طریق بازی بدون ساختار در محیطی با تعامل منظم کودک و والدین یاد می گیرند.
دکتر معصومی در گفتار درمانی تبریز می‌گوید: «در حالی که درست است که کودکان مجذوب نورهای چشمک زن و رنگ‌های روشنی می‌شوند که یک صفحه نمایش ارائه می‌کندمغز نوزاد قادر به برقراری رابطه بین نمادهای روی صفحه و معادل‌های واقعی آن قبل از 18 ماهگی نیست».
دستگاههای دیجیتال و تاخیر در رشد سلامت جسمانی:
دکترمعصومی مدیر گروه گفتاردرمانی دانشگاه علوم پزشکی تبریز و موسس یاشام در گفتار درمانی تبریز و کاردرمانی تبریز می گوید : کودکی که جلوی یک صفحه نمایش نشسته است، در فضای باز در حال مخفی کاری نیست.
دستگاه ها نه تنها بی تحرکی را تشویق می کنند، بلکه ممکن است به اضافه وزن یا چاق شدن کودک نیز کمک کنند.
خواب و دستگاههای دیجیتال و تاخیر در رشد
خواب کافی برای رشد و تکامل مناسب ضروری است. همچنین به جلوگیری از عصبانیت کمک می کند و تعاملات سالم را تشویق می کند. متأسفانه صفحه‌نمایش‌ها و دستگاه‌ها نه تنها با خواب کوتاه‌تر، بلکه خواب با کیفیت پایین‌تر نیز مرتبط هستند. دستگاههای دیجیتال نور آبی ساطع می‌کنند که در چرخه‌های طبیعی خواب و بیداری بدن اختلال ایجاد می‌کند و از نظر روانی نیز تحریک‌کننده هستند.
دستگاه ها به عنوان یک ابزار ارتباطی:
قبل از اینکه تلفن خود را غیرفعال کنید، مهم است بدانید که زیرمجموعه ای از بچه ها می توانند از استفاده از دستگاه های دیجیتال سود ببرند. دکترمعصومی مدیر گروه گفتاردرمانی دانشگاه علوم پزشکی تبریز و موسس یاشام در گفتار درمانی و کاردرمانی تبریز می‌گوید:
کودکان مبتلا به اوتیسم، تأخیر گفتار یا زبان، یا ناتوانی‌های رشدی می‌توانند از وسایل کمکی برای برقراری ارتباط استفاده کنند که قبلاً هرگز قادر به برقراری ارتباط نبودند. متأسفانه، همین گروه از کودکان در معرض خطر افزایش استفاده از رسانه های مشکل ساز هستند . والدین می توانند این معایب را ناآگاهانه آن را تقویت کنند. به هر حال، والدین ممکن است برای آرام کردن آنها یا پرت کردن حواس آنها، یک دستگاه تلفن همراه به کودکان خود بدهند.
دکترمعصومی مدیر گروه گفتاردرمانی دانشگاه علوم پزشکی تبریز و موسس یاشام در گفتار درمانی و کاردرمانی تبریز می گوید: برای والدین مهم است که مرزهای روشنی در مورد استفاده از رسانه داشته باشند. یک متخصص رفتار یا مربی می تواند به والدین کمک کند تا از وسایل ارتباطی کمکی برای این کودکان استفاده کنند.
تبدیل شدن به دستگاه هوشمند
فناوری موبایل و صفحه نمایش به جایی نمی رسد. در هر صورت، همه ما به طور فزاینده ای به دستگاه های خود وابسته می شویم. اما با ادامه پیشرفت تکنولوژی، والدین باید نظرات خود را در مورد استفاده فرزندشان از رسانه ها مورد ارزیابی مجدد قرار دهند. دکترمعصومی مدیر گروه گفتاردرمانی دانشگاه علوم پزشکی تبریز و موسس یاشام در گفتار درمانی و کاردرمانی تبریز می‌گوید:
درگیری مستقیم کودک در استفاده از رسانه‌ها، کودک را برای استفاده سالم و رشد طبیعی عاطفی اجتماعی آماده می کند و برای این رشد لازم وضروری است. استفاده از فناوری موبایل به عنوان ابزاری برای یادگیری و توسعه به جای نوعی سرگرمی می تواند به تشویق توسعه سالم کمک کند. آکادمی اطفال آمریکا و شورای ارتباطات و رسانه دستورالعمل هایی را در این زمینه تنظیم کرده اند.
نکات برجسته این دستورالعملها در دستگاههای دیجیتال و تاخیر در رشد عبارتند از:
از تمام رسانه های دیجیتال (به جز چت تصویری) در کودکان کمتر از 18 تا 24 ماه خودداری کنید. برای کودکان بین 2 تا 5 سال، زمان استفاده از صفحه نمایش و استفاده از رسانه های دیجیتال را به 1 ساعت برنامه با کیفیت بالا در روز محدود کنید و با کودک خود تماشا کنید و بحث و گفتگو کنید برای کودکان بالای 5 سال، زمان نمایش صفحه را به کمتر از 2 ساعت در روز محدود کنید (به استثنای شرایط تحصیلی). از استفاده از رسانه ها به عنوان یک استراتژی آرامش بخش برای کودک خود اجتناب کنید.
اتاق خواب و زمان صرف غذا را بدون صفحه نمایش قرار دهید. ۱ ساعت قبل از خواب همه صفحه‌ها را خاموش کنید. یک طرح استفاده از رسانه خانوادگی ایجاد کنید و به طور مداوم آن را دنبال کنید. وقتی صحبت از استفاده از رسانه در دوران کودکی می شود، محتوا کلیدی است. در کودکان بین 3 تا 5 سال، برنامه‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ویژه آموزشی با طراحی خوب می‌توانند نتایج شناختی، سواد و اجتماعی را بهبود بخشند.
دکترمعصومی مدیر گروه گفتاردرمانی دانشگاه علوم پزشکی تبریز و موسس یاشام در گفتار درمانی و کاردرمانی تبریز می‌گوید: مهم است که والدین با دقت انتخاب کنند یک برنامه فقط به این دلیل که یک برنامه یا فیلم به عنوان “آموزشی” فهرست شده است به این معنی نیست که محتوای با کیفیت بالایی دارد.
چگونه می‌توانیم مشکلات دستگاههای دیجیتال و تاخیر در رشد کودک دیجیتال یا بیبی دیجیتال را کاهش دهیم؟
اقدامات بسیار متنوعی را والدین می‌توانند برای مقابله با مشکلات و چالش‌های کودک دیجیتال یا بیبی دیجیتال داشته باشند که در ادامه مقاله ما تعدادی از آنها را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
یکی از راهکارها برای مقابله با این چالش یین زمان مشخص استفاده از دستگاههای دیجیتال توسط کودکان است والدین باید برنامه‌های مشخص با ساعات مشخص را برای کودک اختصاص دهند تا از وسایل دیجیتالی و الکترونیکی استفاده نماید نکته مهم دیگر نظارت کافی داشتن کافی نیافته است بنابراین نیاز هست که والدین وانایی‌های کودک خود را مورد سنجش قرار داده و با استفاده از آن نظارت کافی را بر استفاده کودک از تجهیزات دیجیتال داشته باشند.
نکته مهم دیگر برای جلوگیری از آسیب وسایل الکترونیکی و دیجیتال به کودکان تخاب محتوای مناسب بازی‌ها فیلم‌ها و کلیه فعالیت‌های کودک در فضای مجازی است والدین باید با حساسیت زیاد محتواهای مورد استفاده کودک در فضاهای دیجیتال را انتخاب کرده و بررسی نمایند.
برای جلوگیری یا به حداقل رساندن آسیب‌های دیجیتال در کودکان بیبی دیجیتال یا کودک دیجیتال باید آنها را به فعالیت‌های فیزیکی تشویق نماییم فعالیت‌های فیزیکی که بیرون از خانه مانند ورزش و بازی‌های حرکتی یا بازی با همسالان در پاکا یا حیات خانه یکی از مهمترین روش‌های به حداقل رساندن آسیب‌های بیبی دیجیتال یا کودک دیجیتال است
تعاملات اجتماعی و تقویت آنها در بازی‌های اجتماعی با همسالان و دیگران در دنیای واقعی و تلاش برای کاهش ان صرف شده کودکان در دنیای دیجیتال یکی از راه‌های مبارزه با آسیب‌های ناشی از کودک کودک دیجیتال یا کودکان آنلاین است
کار دیگری که والدین و اجتماع می‌تواند برای کودکان برای در امان ماندن از آسیب‌های دیجیتال آموزش‌های مهارتهای لازم دیجیتال برای کودکان است تا کودکان با مفهوم دنیای مجازی آشنا شده و استفاده مسئولانه‌ای را از آن بر اساس سن خود داشته باشند.
راهکار مهم دیگر برای کنترل بیبی دیجیتال همکاری نزدیک و مسئولان با مدرسه و مسئولان آموزشی و پرورشی آن است آنها باید یک محیط آموزشی مناسب را که در آن از ناوری‌های دیجیتال به صورت متعادل استفاده می‌کنند ایجاد نمایند.
سندروم کودک دیجیتال یا اوتیسم دیجیتالی برای کودکانی به کار می‌رود که تاثیرات منفی زیادی را به خاطر افراط در استفاده از دستگاههای دیجیتال در سنین پایین دریافت کرده‌اند صندوق کودک دیجیتال یا اوتیسم دیجیتالی مجموعه‌ای از علائم را دارد که شباهت‌ها و تفاوت‌های زیادی را با اوتیسم دارد و علت اصلی آن استفاده بیش از حد کودکان از وسایل و دنیای دیجیتال است
علائم سندروم کودک دیجیتال یا اوتیسم دیجیتال با دستگاههای دیجیتال و تاخیر در رشد
کودکانی که زیاد در معرض تجهیزات الکترونیکی و دیجیتال قرار می‌گیرند در یادگیری و برقراری ارتباط با دیگران دچار مشکل می‌شوند آنها مشکلات زبانی زیادی را تجربه می‌کنند و هنگامی که می‌خواهند با کودکان دیگر بازی کنند دچار مشکل عدیده‌ای می‌شوند
کودکان دیجیتال بیبی یا اوتیسم دیجیتالی در رشد حیطه‌های مختلف شناختی و ذهنی خود دچار مشکل می‌شوند آنها نمی‌توانند روی یک فعالیت خاص تمرکز داشته باشند و به راحتی حواس آنها از یک موضوع خاص پرت شده نمی‌توانند روی آن تمرکز کنند.
آنها به دلیل اینکه تجربه بازی‌های گروهی در دنیای واقعی را کمتر دارند مشکلات اجتماعی زیادی را تجربه می‌کنند
اختلال خواب یکی دیگر از علائم کودکان دیجیتال بیبی یا اوتیسم دیجیتال است وسایل و تجهیزات الکترونیکی و دیجیتال نوع آبی از خود ساطع می‌کنند و این نور آبی روی الگوهای خواب و بیداری کودکان تاثیر منفی زیادی می‌گذارد و ما نشانه‌های اختلال خواب را در کودکان دیجیتال بیبی یا اوتیسم دیجیتال مشاهده می‌کنیم.
استفاده زیاد از تجهیزات الکترونیکی و دیجیتال توسط کودکان سبب افزایش مشکلات رفتاری آنها مانند پرخاشگری اضطراب افسردگی کم تحملی و سایر مشکلات رفتاری را سبب می‌شود. کاهش فعالیت فیزیکی یکی دیگر از علائم کودکانه مبتلا به سندروم دیجیتال یا اوتیسم دیجیتال است
علل بروز سندروم کودک دیجیتال یا اوتیسم دیجیتال با دستگاههای دیجیتال و تاخیر در رشد
سیستم عصبی و نورونی انسان‌ها برای اینکه به صورت مناسب و درستی رشد کند باید محرک‌های لازم کافی و درست را در سنین لازم و سنین رشد مغزی داشته باشند استفاده بیش از حد از دستگاه‌ها دیجیتال سبب می‌شود که این کودکان محرک‌های حسی کافی را برای رشد سیستم عصبی و مغزی خود دریافت ننماید و این خود سبب اختلال در رشد مغزی آنها و بروز مشکلات عصبی شناختی می گردد.
بسیاری از مهارتهای اجتماعی شناختی و رشدی کودکان و انسان‌ها در اجتماع شکل می‌گیرد و تعاملات مجازی به هیچ وجه نمی‌تواند جای این تعاملات واقعی اجتماعی را بگیرد. بیشتر مهارتهای انسانی و از جمله مهارتهای اجتماعی بقای رشد درست و تکامل مناسب به اجتماع نیاز دارند و تعاملات اجتماعی در دنیای واقعی ی‌تواند به رشد و تکامل آنها منجر گردد