درمان زبان محور آفازی و 5 حیطه موثر بر آن

درمان زبان محور آفازی (LOT) چیست؟ و چگونه استفاده می شود؟ این روش یکی از راههای درمانی است که براساس مدل زبان تک بعدی طراحی شده است. درمان زبان محور آفازی سعی می کند حداکثر استقلال و عملکرد را از فرد مبتلا بگیرد. این رویکرد یک رویکرد روان-زبان شناختی ست . بیمار را قادر می سازد تا یک سیستم پردازش زبان را در حداکثر سطح عملکردش بکار گیرد.

در مرکز توانبخشی یاشام همکاران متخصص گفتار درمانی و کاردرمانی و روانشناسی و مشاوره یاشام با استفاده از آخرین تکنیکها به ارزیابی مشاوره و درمان آفازی بیماران پس از سکته مغزی می پردازند. برای دریافت مشاوره رایگان با ما تماس بگیرید.

در دهه ۱۹۵۰ شکل گرفت که بیشتر روی افراد پس از سکته کار می شد. در این رویکرد پیشرفت بیمار باافزایش پیچیدگی محتوای درمان قابل سنجش است. منطق این رویکرد بر این است که در آفازی پایه و اساس دانش زبانی ا زبین نمی رود. بلکه دیگر نمی توان به طور خودکار ودر سطح ناخودآگاه به این دانش دست یابد. در رویکرد زبان محور محتوای زبانی در درمان مهم است.

تقسیم بندی زبان در رویکرد درمان زبان محور آفازی

رویکرد زبان محور، زبان را به ۵ قسمت می کند که با هم همپوشانی ندارند: پردازش شنیداری، پردازش بینایی، بیان شفاهی، بیان نوشتاری و ارتباط باایما واشاره و ارتباط ایماواشاره _کلامی

نکات مهم در روش درمان زبان محور:

اصلی ترین مولفه های مطرح در روش درمان زبان محور آیتم های محرک ،پاسخ و تقویت مهم است. درصورتیکه بیمار تکرار مرضی داشت تکلیف را تغییر دهید. محرکها وپاسخ ها در درمان در ۱۰ آیتم ارائه می شود برای پیشرفت سطح پیچیدگی محرکها بیمار باید 70 درصد پاسخ صحیح را در ۲ بخش متوالی از آیتم ها در همان سطح پیچیدگی کسب کند.

در این صورت سطح پیچیدگی تکلیف به سطح بعدی افزایش می یابد. اگر معیار ۷۰درصد به دست نیامد سطح پیچیدگی تکلیف کاهش می یابد. به این دلیل سطح ۷۰ درصد انتخاب شده که انعطاف پذیری در پاسخ وجودداشته باشد و برخی خطاها پذیرفته شوند.

پاسخ صحیح در رویکرد درمان زبان محور آفازی

مستلزم سطح پیچیدگی است این پاسخ ممکن است در طول زمان تغییرکند. جلسه درمانی بهتراست با فعالیتی شروع شود که بیمار می تواند به خوبی آن را انجام دهد. چرا که باعث افزایش انگیزه و کاهش خستگی می شود.

ثبت داده ها در روش درمان زبان محور آفازی

ثبت داده ها در روش زبان محور مهم است. سطح پیچیدگی محرک، شیوه ارائه، راهنمایی، پاسخ صحیح وپاسخهای اضافه باید ثبت شوند.

پردازش شنیداری در رویکرد زبان محور به دو دسته تقسیم می شود:

نقایص پردازش شنیداری:

آگاهی ازمحرکهای گفتاری وغیرگفتاری با استفاده از باز شناسی همان محرکها و تنظیم گفتار یعنی تشخیص دقت و معنادار بودن محرکها انجام می گیرد.

نقایص درک شنیداری:

عامل مهم درانتخاب واژه در تکالیف به عوامل زیر بستگی دارد. بسامد وقوع کلمه، طبقه دستوری و مقوله یا دسته معنایی.

برای افزایش سطح سختی تکلیف دستکاری متغیرهای پاسخ مهم است. متغییر های پاسخ به رابطه تصاویرو تعداد گزینه های پاسخ گفته می شود. از عوامل موثر بر عملکرد بیمار می توان به موارد زیر اشاره کرد. تکیه در جمله شیوه ارائه محرک ویدیوئی یا زنده

پردازش بینایی در درمان زبان محور آفازی:

یعنی پردازش اطلاعاتی که بصورت ژستچر، تصویری یا نوشتاری ارائه می شود.

نقایص پردازش بینایی در درمان زبان محور آفازی:

به مشکلات دریافت بینایی ومشکلات درک خواندن گفته می شود.

ادراک بینایی در درمان زبان محور آفازی:

برای بهبود ادراک بینایی می توان از عوامل زیر استفاده نمود. جور کردن موارد غیر کلامی، جور کردن موارد کلامی(اعداد،حروف)، تطابق/بازشناسی بینایی، دریافت پیام از ژستچر، بازشناسی هجی کردن، پیداکردن غلطهای موجود در متن، کنترل تنظیم نوشته

درک خواندن

برای بهبود درک خواندن باید از متن استفاده کنیم. با استفاده از عوامل زیر می توانیم سختی فعالیت را افزایش دهیم. طول کلی، واژگان، حشو، پیچیدگی گرامر، میزان انسجام، آشنا بودن

خواندن شفاهی و هجی کردن:

باعث بهبود در درک خواندن، بیان شفاهی، درک شنیداری وبیان نوشتاری می شود. در تکلیف خواندن شفاهی جملات و پاراگراف به صورت همخوانی ویا مستقل خوانده می شوند این تکلیف منجر به بهبود عملکرد مهارتهای زبانی بیماران آفازی روان و ناروان می شود.

دربیمارانی که خودتنظیمی ضعیف دارند، جملات نوشتاری رمزبندی شده، خواندن با صدای بلند را بهبود می دهد. در گامهای ابتدایی درمان می توانیم از نامیدن محرکهای تصویری استفاده نماییم نامیدن محرکهای تصویری آسانتر ازپاسخ به تکلیف تعریف یا تکمیل جمله است.

بیان نوشتاری در درمان زبان محور آفازی :

برای بهبود بیان نوشتاری باید از حروف و نقاشی ها استفاده نماییم.

دستیابی حرکتی نوشتاری در درمان زبان محور آفازی :

ایجاد الگوهای حرکتی حرف و ترسیم و یادآوری آنها می تواند در بهبود بیان نوشتاری مهم باشد.

مشکلاتی که در بیان نوشتاری مختل مشاهده می شود عبارت است از:

عناصر حرفی نادرست، وضعیت دهی معنایی نادرست، چرخش حروف و عناصر، تکرارحروف و عناصر

تمرینات زیر ارتوگرافی نوشتاری را بهبود می دهد: هجی کردن نوشتاری، نامیدن نوشتاری شامل نوشتن دیکته وهجی کردن شفاهی. نکته مهمی را که در طراحی این تکالیف باید مد نظر قرار دهیم این است که هجی کردن اسامی آسانتر از افعال، صفات و کلمات دستوری است.

ایما واشاره در درمان زبان محور آفازی:

ایما واشاره می تواند یک روش جایگزین ارتباط باشد وبیان کلامی را افزایش دهد. ایما واشاره به مهارتهای حرکتی و خلاقیت کمتری نیاز دارد وعملکرد بیمار با توانایی تولید ایما واشاره ارتباط دارد.

نکات مهم در آموزش ایما و اشاره

عوامل زیر را باید در طراحی تکالیف برای بهبود ایما و اشاره مد نظر قرار داد. آموزش پانتومیم بر دریافت وتولید ایما و اشاره اثرات مثبت دارد. ایما واشاره هدفمند سخت تر از ایما واشاره های غیر هدفمند است. تصاویر دو بعدی اشیا وافعال عملکرد ایما واشاره را بالا می برد.

طراحی یک تکلیف برای بیماران آفازی

در ادامه، یک تمرین ساختارمند برای دانشجویان گفتاردرمانی ارائه می‌شود که در آن سلسله مراتب (از ساده به پیچیده) رعایت شده است. این تمرین برای بهبود پردازش شنیداری و بینایی در بیماران آفازی طراحی شده است و هر مرحله به طور جداگانه توضیح داده می‌شود.

تمرین: شناسایی و جور کردن تصاویر و کلمات

هدف کلی:

بهبود پردازش شنیداری و بینایی.

افزایش توانایی درک و تطبیق کلمات با تصاویر

مرحله 1: ارزیابی اولیه

هدف: تعیین سطح اولیه عملکرد بیمار در پردازش شنیداری و بینایی.

روش:

  – نمایش 5 تصویر ساده (مانند سگ، گربه، خانه، سیب، ماشین) به بیمار.

  – خواندن نام هر تصویر و درخواست از بیمار برای اشاره به تصویر صحیح.

  – ثبت تعداد پاسخ‌های صحیح.

نتیجه‌گیری:

  اگر بیمار بیش از 70٪ پاسخ صحیح دهد، به مرحله بعدی حرکت کنید.

  اگر عملکرد کمتر از 70٪ باشد، تصاویر را ساده‌تر کنید (مثلاً فقط 3 تصویر).

مرحله 2: تنظیم تکالیف

هدف: ارائه تکالیف ساده و تدریجی برای تقویت مهارت‌ها.

روش:

  نمایش 6 تصویر جدید (مانند کتاب، قاشق، گل، توپ، میز، ساعت).

  خواندن نام هر تصویر به صورت تصادفی و درخواست از بیمار برای اشاره به تصویر صحیح.

  افزودن یک عنصر جدید: بیمار باید نام تصویر را تکرار کند.

ثبت داده‌ها:

  ثبت تعداد پاسخ‌های صحیح (اشاره و تکرار).

مرحله 3: ارتقاء سطح

هدف: افزایش پیچیدگی تکالیف برای چالش بیشتر.

روش:

  نمایش 8 تصویر با جزئیات بیشتر (مانند پرنده، کلید، آینه، کفش، فنجان، درخت، مداد، کیف).

  خواندن نام تصاویر به صورت تصادفی و درخواست از بیمار برای:

    1. اشاره به تصویر صحیح.

    2. تکرار نام تصویر.

    3. جمله‌سازی با استفاده از کلمه (مثلاً “این یک کلید است”).

  افزودن یک عنصر جدید: بیمار باید تصویر را به یک دسته‌بندی خاص (مانند حیوانات، وسایل منزل) نسبت دهد.

شرایط ارتقاء:

  اگر بیمار در دو جلسه متوالی 70٪ پاسخ صحیح دهد، به مرحله بعدی بروید.

مرحله 4: ثبت داده‌ها و بررسی پیشرفت

هدف:ارزیابی پیشرفت بیمار و تنظیم برنامه درمانی.

روش:

  ثبت تعداد پاسخ‌های صحیح در هر جلسه.

  مقایسه عملکرد فعلی با عملکرد قبلی.

  اگر عملکرد بیمار کاهش یافته باشد، به مرحله قبلی بازگردید.

  اگر عملکرد بهبود یافته باشد، ادامه دهید.

مرحله 5: افزایش پیچیدگی (سطح پیشرفته)

هدف: ارائه تکالیف پیچیده‌تر برای به چالش کشیدن بیمار.

روش:

  نمایش 10 تصویر با جزئیات زیاد (مانند کامپیوتر، گیتار، موز، کلاه، آب‌نبات، کتاب، میوه، لباس، تلفن، چراغ).

  خواندن نام تصاویر به صورت تصادفی و درخواست از بیمار برای:

    1. اشاره به تصویر صحیح.

    2. تکرار نام تصویر.

    3. جمله‌سازی با استفاده از کلمه.

    4. توصیف تصویر (مثلاً “این یک گیتار است. برای نواختن موسیقی استفاده می‌شود”).

  افزودن یک عنصر جدید: بیمار باید تصاویر را به صورت زوج‌های منطقی جور کند (مانند “کلید و قفل”، “کتاب و مداد”).

ثبت داده‌ها:

  ثبت تعداد پاسخ‌های صحیح در هر جلسه و مقایسه با عملکرد قبلی.

مرحله 6: بررسی نهایی و ارزیابی مجدد**

هدف: ارزیابی نهایی عملکرد بیمار و تعیین نیاز به ادامه درمان.

روش:

  اجرای یک تست جامع شامل تمام عناصر تمرین (اشاره، تکرار، جمله‌سازی، توصیف، جور کردن تصاویر).

  ثبت نتایج و مقایسه با ارزیابی اولیه.

  اگر عملکرد بیمار بهبود چشمگیری داشته باشد، درمان را به پایان برسانید.

  اگر نیاز به بهبود بیشتر باشد، برنامه درمانی را ادامه دهید.

نتیجه‌گیری

این تمرین به دانشجویان گفتاردرمانی کمک می‌کند تا مراحل مختلف درمان زبان محور آفازی را به طور سیستماتیک و با رعایت سلسله مراتب اجرا کنند. هر مرحله از ساده به پیچیده پیش می‌رود و امکان ارزیابی دقیق عملکرد بیمار را فراهم می‌کند.

چگونه درمان زبان محور را طراحی کنیم؟

سوالات شما و پاسخ همکاران فوق تخصص گفتار درمانی تبریز یاشام

نظرات شما